ރާއްޖެއަށް ފުރަތަމަ ޓޫރިސްޓުން ގެނައި އަދި ކުރުނބާ ވިލެޖްގެ ފުރަތަމަ އެއް ހިއްސާދާރު ޖޯޖް ކޯބިން އޭނާގެ ދަރިކަނބަލުންނާ އެކު: ފުރަތަމަ ޓޫރިސްޓުންގެ ގްރޫޕް އައީ 16 ނުވަތަ 22 ފެބްރުއަރީ 1972 ގައި.
ކޯބިންއަށް މި ގައުމުން ޝުކުރު ނޫން ބަހެއް ނެތް
މިއީ ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމްގެ ރަން ޔޫބީލް ފާހަގަކުރުމުގެ ގޮތުން 'ދައުރު'ން ފަށާ ސިލްސިލާ ކަވަރޭޖްގެ ފުރަތަމަ ރިޕޯޓެވެ. މި ހާއްސަ ކަވަރޭޖްގައި، ޓޫރިޒަމްގެ ފުރަތަމަ ދުވަހުން ފެށިގެން މިއަދާ ހަމައަށް ރާއްޖެ ކުރި ތަޖުރިބާއާ ބެހޭ ގިނަ ރިޕޯޓްތަކާއި އިންޓަވިއުތައް ހިމެނޭނެ އެވެ. އެކި ދާއިރާތަކުގެ ގިނަ ބައެއްގެ ޕްރޮފައިލްތައް ވެސް، ތަފާތު ގޮތްގޮތަށް، ތަފާތު ފޯމެޓްތަކުގައި 'ދައުރު' ޓީމުން ގެނެސްދޭނެ އެވެ.
ޖޯޖް ކޯބިންއަށް ޝުކުރިއްޔާ އެވެ.
ހިތްހެޔޮ މެހެމާންދާރީއަކީ، ޓޫރިޒަމްގެ ބިންގާ ކަމަށް ވާ ނަމަ، ކޯބިންގެ ހިތުގައި ވެސް އޮތީ އެ ހިތްހެޔޮކަމެވެ. ރާއްޖެއާ 15،000 ކިލޯމީޓަރު ދުރުގައި އޮތް މިއާމީގައި ހުންނެވި ކޯބިންއަކީ ކިހާ ހިތްހެޔޮ އަދި އެހީތެރިވެދޭ ބޭފުޅެއްކަން އެނގުނީ، އޭނާއަށް މެސެޖްކޮށް، ވާހަކަދައްކާލަން ބޭނުން ކަމަށް ދެންނެވުމުން، ދެން ބަދަލުކުރެއްވި މެސެޖްތަކާއި ފޯން ކޯލުންނެވެ. ފޮނުއްވި ފޮޓޯތަކާއި ލިއުންތަކުންނެވެ.
އެންމެންނާ ގުޅޭ އޭނާގެ އެ މިޒާޖުން އެނގެނީ ޓޫރިޒަމް ކަހަލަ ދާއިރާއަކަށް ހާއްސަވުމުގެ ސިފަ ވަރަށް ބޮޑަށް ހުރި ކަމެވެ.
މިއީ ހަމަ އެއްވެސް ޝައްކެއް ނެތި، ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމްގެ ބާނީ އެވެ. ގެއްލިފައި އޮތް ދިވެހިރާއްޖެ ދުނިޔެއަށް ހާމަކޮށްލުމުގެ ފަހަތުގައި ހުންނެވި ފުރަތަމަ ޓްރެވެލް އެޖެންޓެވެ. ރާއްޖެ ފެނިވަޑައިގެންނެވި ފުރަތަމަ ދުވަހު ވެސް އޭނާގެ ހިތްޕުޅުގައި ސިފަކުރެވުނީ އާދަޔާ ހިލާފު ރީތިކަމެކެވެ. ދުނިޔެއަށް އޭރު އަދި ނުފެންނަ ހިތްގައިމުކަމެކެވެ. ރާއްޖޭގެ ނޫ ކުލައިގެ މޫދާއި އިންސާނުންގެ ބީހިލުންތަކުން ދުރުގައި، ހިމޭންކަމާ އެކު އޮތް، ރަށްތަކަކީ، ޓޫރިޒަމްގެ ޖަވާހިރެއް ފަދަ ގުދުރަތީ މުއްސަނދިކަމެއްކަން، އޭނާގެ ދުރުމީއަށް އެރި އެވެ.
'މި ހިތްގައިމު ރަށްތަކަކީ ޓޫރިސްޓުންނަށް ސުވަރުގެއެއް.'
މިއީ އޭރު ރާއްޖޭގައި އިނގިރޭސި ބަހުން ނެރުނު 'މޯނިން ސަން'ގައި 27 ފެބްރުއަރީ 1972 ގައި، ކޯބިން ވިދާޅުވި ކަމަށް އޮތް، ބޮޑު ސުރުހީގެ ތަރުޖަމާ އެވެ.
އޭރު ފެބްރުއަރީ 1972 ގައި އޭނާގެ ބެލުމުގެ ދަށުން ރާއްޖެ އައި 22 ޓޫރިސްޓުންގެ ފުރަތަމަ ގްރޫޕްގެ ޗުއްޓީ ނިމެނީ އެވެ. (މި ގްރޫޕް ރާއްޖެ އައި ދުވަހާ ބެހޭ ގޮތުން ތަފާތު ތާރީހުތައް ލިއެވެ އެވެ. ގައުމީ މަރުކަޒުން ނެރުނު ގަރުނުގެ ފޮތުގައި، ޓޫރިޒަމް ފެށުނު ދުވަހުގެ ގޮތުގައި އޮތީ 22 ފެބްރުއަރީ 1972 އެވެ. އެކަމަކު ބޭރު ނޫހަކަށް ކޯބިން ދެއްވި އިންޓަވިއުއެއްގައި އެއީ 16 ފެބްރުއަރީ އެވެ.)
އޭނާ ގެންނެވީ އިޓަލީގެ ނޫސްވެރިންނާއި ފޮޓޯގްރާފަރުންނެވެ. ރާއްޖޭގެ ތާރީހުގައި ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ކަނޑު އަޑީގެ ފޮޓޯތައް ނެގީ އެ ގްރޫޕުންނެވެ.
މޯނިން ސަންއަށް ދެއްވި އިންޓަވިއުގައި ޓޫރިސްޓުންގެ ސުވަރުގެއަކަށް ރާއްޖެ ހަދަން ބޭނުންވާ މައިގަނޑު ދެ ޝަރުތެއް އޭނާ ދެއްކެވި އެވެ: ވަޔާއި ކަނޑު މަގުން ދުނިޔެއާ ރާއްޖެ ގުޅާލުމެވެ.
އެ ދުވަސްވަރު ރާއްޖެއަށް ހަމައެކަނި ދަތުރުކުރީ އެއާ ސިލޯން ފްލައިޓެކެވެ. އެއީ ވެސް ކޮންމެ ދެ ހަފުތާއަކުން އެއް ފަހަރު އެވެ. މަތިން ދިއުމަށް ވުރެ ދިވެހިން ލަންކާއަށް ދަތުރުކޮށް އުޅުނީ ކަނޑު ބޯޓުފަހަރުގަ އެވެ.
ރާއްޖޭގެ އެމްބަސީން ބައްދަލުވީ ނަސީމްއާ
ސްރީ ލަންކާގައި ހުންނަ ރާއްޖޭގެ އެމްބަސީއަށް، 1971ގެ ފަހުކޮޅު، ކޯބިން ވަޑައިގަތެވެ. އެ ތަނުން އޭނާއާ ބައްދަލުކުރެއްވީ އަހުމަދު ނަސީމެވެ. ރާއްޖެއަށް ޝައުގުވެރިވަނީ ކީއްވެގެންތޯ ނަސީމް ސުވާލުކުރެއްވި އެވެ.
"އަހަރެން ބުނިން އަހަންނަކީ ޓްރެވެލް އެޖެންޓެކޭ. އަހަރެން ހޯދަމުން މިދަނީ ޓޫރިސްޓުން ޑައިވްކުރާނެ އާ މަންޒިލެކޭ،" ކޯބިން ވިދާޅުވި އެވެ.
އަނެއް ދުވަހު ލަންކާއިން ރާއްޖެއަށް ފުރަން އޮތް ކާގޯ ބޯޓަކަށް ނަސީމާ އެކު، ކޯބިން އެރުއްވި އެވެ.
މިހާރުގެ ހެލްތު މިނިސްޓަރު އަދި ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމްގެ ދިވެހި ތިން ބާނީންގެ ތެރޭގައި ހިމެނިވަޑައިގަންނަވާ ނަސީމްއާ އެ ދުވަހު ބައްދަލުކުރެއްވުމަކީ، ކޯބިން ސިފަކުރެއްވި ގޮތުގައި، ޝަރަފެކެވެ. އަދި މާލޭގައި ނަސީމު އޭނާއަށް ދެއްވި މެހެމާންދާރީއަކީ، ޓޫރިސްޓުންނަށް އެންމެ ބޭނުންވާ ހިތްހެޔޮކަމާއި އަޅާލުން ދިވެހިންގެ ކިބާގައި ބޮޑުކަން އެނގިވަޑައިގެންނެވި ތަޖުރިބާއެއް ވެސް މެ އެވެ.
ރާއްޖެއަކީ ޓޫރިސްޓުންނަށް ސުވަރުގެއެއްގެ ގޮތުގައި ސިފަކުރެއްވުނީ އޭގެ ކުރިން އޭނާއަށް ދުވަހަކު ވެސް އެހެން ތަނަކުން ފެނިވަޑައިގެންފައިނުވާ "އެ ހިތްގައިމު ރީތި މަންޒަރުތަކާ އެކު' އެވެ.
"އަހަރެން ހަމަ ހައިރާންވި،" ފީނައިގެން ފެނިވަޑައިގެންނެވި އޭގެ ދެވަނައެއް ނެތް މޫދު އަޑީގެ ދިރުންތަކާއި ކުލަތައް ވެސް ހިމަނައިގެން، ކޯބިން ވިދާޅުވި އެވެ.
"އަހަންނަށް މި ހުރެވުނީ ހަގީގަތުގައި ވެސް ސުވަރުގެއެއްގައޭ ހިތަށްއެރި."
"އެ ދަތުރުގައި އަހަންނަށް ޔަގީންވެއްޖެ ވަރަށް ބޮޑު ފުރުސަތެއް ރާއްޖެއަށް އެބަ އޮތްކަން. އެހާ ހިސާބުން އަހަރެމެންނަށް ނިންމުނު ކުރުނބާގައި ރިސޯޓެއް ހަދަން."
ފުރަތަމަ ރިސޯޓްގެ ސިފަ ވެސް ކޯބިންގެ ހިޔާލަށް
އިޓަލީގެ ނޫސްތައް މެދުވެރިކޮށް އާ 'ސުވަރުގެއެއް'ގެ ވާހަކަ އާންމުންނާ ހަމައަށް ގެންގޮސްދިނުމުގެ އިންތިޒާމްގެ އިތުރުން ފުރަތަމަ ރިސޯޓް ހަދަން ރަށް ކަނޑައެޅީ ވެސް އޭނާގެ ހިޔާލަށެވެ.
ނަސީމްއާ އެކު އިސްކޮށް ތިއްބެވީ މުހައްމަދު އުމަރު މަނިކު (އެމްޔޫ މަނިކު) އާއި ޗަމްޕާ ހުސެއިން އަފީފެވެ. މިއީ އެކުގައި ސްރީ ލަންކާގައި ކިޔަވާވިދާޅުވި، އެކުގައި ކުޅިވަރު ކުޅުއްވި، އެކުވެރިންނެވެ. ރިސޯޓް ހަދަން އެންމެ ފުރަތަމަ ބެލީ މީރުފެންފުއްޓެވެ. އެރަށަށް ދޯންޏެއްގައި ކޯބިން ގެންދިޔަ އެވެ. އެއީ ސްޕީޑް ލޯންޗުގެ ދުވަސްވަރެއް ނޫނެވެ. އަދި ލިބެން ހުރި އިންޖީނު ދޯނިފަހަރުގެ ދުވެލި ވެސް އެހާމެ މަޑެވެ. އެހެންކަމުން ޗުއްޓީއަށް އަންނަ ބަޔަކު ތިން ހަތަރު ގަޑިއިރުގެ ދަތުރެއް ކުރަން އުނދަގޫވާނެ ކަމަށް ކޯބިންއަށް ގަބޫލުކުރެއްވުނެވެ.
ވިހަމަނާފުށި، މިހާރުގެ ކުރުނބާ މޯލްޑިވްސް، ހިޔާރުކުރެއްވީ އެއާޕޯޓާ އެންމެ ކައިރިން ލިބެން އޮތް ހެޔޮވަރުގެ ރަށަކަށް ވެގެންނެވެ. ކުރުނބާގައި ކޮޓަރިތައް ހަދާނެ ގޮތާއި ޑިޒައިން ހުންނަންވާނެ ގޮތުގެ ހިޔާލު ވެސް ދެއްވީ ކޯބިން އެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި 'އެއީ 50/50ގެ އިންވެސްޓްމަންޓެކެ'ވެ. އެހެން ގޮތަކަށް ބުނާ ނަމަ އޭނާއަށް %50 އަދި އަނެއް ތިން ބޭފުޅުންނަށް %50 އެވެ.
ފެބްރުއަރީ މަހު ކުރެއްވި ތާރީހީ ދަތުރަށް ފަހު 4 މެއި 1972 ގައި ކޯބިން އެކަނި ރާއްޖެ ވަޑައިގެން ކުރުނބާގެ މަސައްކަތް ބައްލަވައިލެއްވި އެވެ. ދެން އަންނަ ޓޫރިސްޓުންގެ ގްރޫޕް ތިބޭނީ ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ރިސޯޓްގަ އެވެ. އޭރުގެ މޫންލައިޓަށް ދެއްވި އިންޓަވިއުއެއްގައި އޭނާ ވިދާޅުވީ އަހަރުގެ ފަހުކޮޅު ޓޫރިސްޓުންގެ އިތުރު ގްރޫޕެއް ރާއްޖެ ޒިޔާރަތްކުރާނެ ކަމަށެވެ. ރާއްޖެއަކީ ބޭރު މީހުން ފޫހިނުވާނެ ތަނެއްކަމުގެ މިސާލެއްގެ ގޮތުގައި އޭނާ ވިދާޅުވީ ފުރަތަމަ ޒިޔާރަތްކުރި ގްރޫޕްގެ '99 ޕަސެންޓް މީހުން ތިބީ ރާއްޖެ އަންނަން ތައްޔާރަށް' ކަމަށެވެ.
ކުރުނބާ ހުޅުވީ، 30 ކޮޓަރިއާ އެކު، 3 އޮކްޓޯބަރު 1972 ގަ އެވެ. ކޯބިން އާއި އަނބިކަނބަލުންނާއި ތުއްތު ދަރިކަނބަލުން ވެސް އެ ތާރީހީ ގްރޫޕްގައި ތިއްބެވި އެވެ. އެ ދަތުރުގެ ހަނދާނެއްގެ ގޮތުން މިހާރު ލިބެން އޮތް އެއް ފޮޓޯ ވަރަށް ހާއްސަ އެވެ. ކޯބިން ގޮނޑިއެއްގައި އިންނަވައިގެން، ދެ އަހަރުގެ ދަރިކަނބަލުން ޖޯޖިއާއަށް ކުރުނބައެއް ދެއްވާއިރު، ކައިރީގައި ނަސީމް ވެސް އިންނަވަ އެވެ.
އެ ދުވަހުގެ ކޮޓަރިތަކެއް މިއަދު ރާއްޖޭގެ ރިސޯޓްތަކުން ނުފެންނާނެ އެވެ. ބައި ގަރުނުގެ ތެރޭގައި ރާއްޖެ މިވަނީ ޓޫރިޒަމްގައި ރަން ވަނަ ހޯދައިފަ އެވެ. މިއީ މިހާރު ދުނިޔޭގެ އެންމެ މަތީ ފެންވަރުގެ ޓޫރިޒަމް މަންޒިލެކެވެ. އެހާ ހިސާބަށް ދިއުމުގެ ދަތުރު އަސްލު ފެއްޓެވީ ކުޑަ ޓްރަވެލް އެޖެންސީއެއް ހިންގެވި ކޯބިން އެވެ.
މިހާ ދުވަސް ވީ އިރު ވެސް އޭނާގެ ހިތްޕުޅުގައި ދިވެހިންނާ މެދު އޮތް އިހުތިރާމަށް ކުޑަ ވެސް ބަދަލެއް ނާދެ އެވެ.
"ޓޫރިޒަމްގެ އެންމެ މުހިންމު ބިންގަލަކީ މެހެމާންދާރީ،" ދެ އަންހެން ބޭފުޅުންނާއި ދެ ފިރިހެން ބޭފުޅުން ތިއްބެވި އަދި ހަ ކުދިންގެ ކާފަ، ކޯބިން,78, ވިދާޅުވި އެވެ.
"އަހަންނަށް ރާއްޖެ ކަހަލަ އެތައް ގައުމަކަށް ދެވުނު. އެކަމަކު އަދިވެސް ބުނެލަން ބޭނުން، ދިވެހިންނަކީ ސާދާ، ހިތްހެޔޮ، އިހުތިރާމްކުރާ ބައެއް. އެ އިހުސާސެއް އެހެން ތަނަކުން ނުކުރެވޭ."
ކޯބިން ހާއްސަ އެވެ.
މީގެ 51 އަހަރު ކުރިން، 1971 ގައި، ރާއްޖޭގެ އެމްބަސީއަށް އޭނާ ވަޑައިގެންނެވީ އުއްމީދަކާ އެކު އެވެ. މިއަދު އެ އުއްމީދުގެ އަގަކީ އަހަރަކު 8 ބިލިއަން ޑޮލަރު (123 ބިލިއަން ރުފިޔާ) އެވެ.
އެހެންކަމުން އެ ދުވަހު ވެސް އަދި މިއަދު ވެސް ދިވެހިންނަށް، މި ގައުމަށް، ބުނެވެން އޮތީ، "ކޯބިން އެވެ. ދުވަހަކު ވެސް ހަނދާނެއް ނުނެތޭނެ އެވެ. ޝުކުރިއްޔާ އެވެ."
އިތުރަށް ކިޔާލަން
ކޮމެންޓް (2)
ޙުސެން
ނަސީބު