ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމްގެ ފެށުން 22 ފެބްރުއަރީތަ؟ ނުވަތަ 3 އޮކްޓޯބަރުތަ؟

މި މަހު 3 ވަނަ ދުވަހުގެ ރޭ ކުރުނބާ މޯލްޑިވްސްގައި ޓޫރިޒަމްގެ ވަރަށް ހާއްސަ ހަފުލާއެއް އޮތެވެ. އދ. ފަދަ ދުނިޔޭގެ މައި ޖަމިއްޔާއަށް ނިސްބަތްވާ ޔޫއެންޑީޕީ ކަހަލަ ޖަމާއަތްތަކުން، ޓޫރިޒަމަކީ ރާއްޖޭގެ ކުދިކުދި ރަށްރަށަށް އެކަށީގެންވާ ކަމެއް ނޫން ކަމަށް، 1960ގެ އަހަރުތަކުގެ ފަހުކޮޅު ލަފާކޮށް ރިޕޯޓް ލިއުނަސް، ޒުވާން ދިވެހިންކޮޅެއް ފެށި އިންޑަސްޓްރީގެ ބާނީން ވެސް އެ ހަފުލާގައި ތިއްބެވި އެވެ. ތާރީހީ ގޮތުން އެ މުހިންމު މަސައްކަތުގެ އާރުކާޓީން ކަމަށް ވާ މިހާރުގެ ހެލްތު މިނިސްޓަރު އަހުމަދު ނަސީމާއި މިހާރު ވެސް ޓޫރިޒަމްގެ އެންމެ އިސް ދިވެހި ދެ އިންވެސްޓަރުން ކަމަށްވާ ޗަމްޕާ ހުސެއިން އަފީފާއި މުހައްމަދު އުމަރު މަނިކު (އެމްޔޫ މަނިކު) ފަދަ ބޭފުޅުންގެ ތަޖުރިބާ ހިއްސާކުރެއްވި އެވެ.

އޮކްޓޯބަރު 3 އަކީ ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ރިސޯޓް 'ކުރުނބާ ވިލެޖް'، މިހާރު ކުރުނބާ މޯލްޑިވްސްގެ އަހަރީ ދުވަހެވެ. ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ރައީސް މުހައްމަދު އަމީންގެ މަހާނަ އޮތް ރަށުގެ ގޮތުގައި އޭރު މަޝްހޫރު ވިހަމަނާފުށީގައި ވަރަށް އާދައިގެ ގޮތަކަށް، މިހާރުގެ ޓޫރިޒަމްގެ ސިފަތަކާއި މަންޒަރުތަކަށް ބަލާއިރު، "ޖިފުޓިތަކެއް" އަޅައިގެން ކުރުނބާ ވިލެޖް ހުޅުވީ 3 އޮކްޓޯބަރު 1972 ގަ އެވެ.

މިހާރު އެއީ މަތީ ފެންވަރުގެ ކުރުނބާ މޯލްޑިވްސް އެވެ. އެ ރިސޯޓްގައި މި މަހު 3 ވަނަ ދުވަހުގެ ރޭ އޮތް އަދި ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހު ވެސް ބައިވެރިވެވަޑައިގެންނެވި ހަފުލާގެ އަސްލު ބޭނުމަކީ ގައުމީ ޓޫރިޒަމް ދުވަހަކީ ކޮބައިކަން އިއުލާންކުރުމާއި ޓޫރިޒަމްގެ ރަން ޔޫބީލްގެ ހަރަކާތްތައް ފެށުމެވެ. ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ރާއްޖޭގެ ގައުމީ ޓޫރިޒަމް ދުވަސް ކަމަށް ސަރުކާރުން ހަމަޖެއްސީ 3 އޮކްޓޯބަރެވެ.

އެކަމަކު ތާރީހަށް ޖެހިލާ ނަމަ ރާއްޖެއަށް ޓޫރިސްޓުންގެ ފުރަތަމަ ގްރޫޕް އައީ އެ ދުވަހަކު ނޫނެވެ. އޭގެ ގާތްގަނޑަކަށް ނުވަ މަސް ކުރިން 22 ފެބްރުއަރީ 1972ގަ އެވެ. އިޓަލީގެ ނޫސްވެރިންނާއި ފޮޓޯގްރާފަރުންގެ މައްޗަށް ނިސްބަތްވި 22 މީހުންގެ ގްރޫޕް ރާއްޖެ އައިސް ތިބީ މާލޭގެ ތިން ގެއެއްގަ އެވެ. އެއީ އެމްޔޫ މަނިކާއި ނަސީމުމެންގެ އާއިލީ ގުޅުންތައް އޮންނަ ގޭގެ އެވެ. އެ އެންމެން ކައިރި ފަޅުރަށްރަށަށް ގެންގޮސް އަދި މޫދުގައި ފަތާލައި، މަސް ހިފުމުގެ ކަންކަމާއި މާލޭގައި އެ މީހުން ތިބުމާއި ކެއިންބުއިމުގެ އިންތިޒާމްތައް ހަމަޖެއްސުމުގައި އިސްކޮށް އުޅުއްވީ އޭރު އެންމެ 21 އަހަރުގެ ޗަމްޕާ އަފީފެވެ.

އެއް ބައެއްގެ ނަޒަރުގައި ގައުމީ ޓޫރިޒަމް ދުވަހަކަށް ވާން ޖެހޭނީ 22 ފެބްރުއަރީ އެވެ. ރާއްޖެއަކީ އިޓަލީގެ ޓޫރިސްޓުން ޝައުގުވެރިވާނެ ތަނެއްތޯ ދައްކަން، ޓްރެވަލް އެޖެންޓެއް ކަމަށްވާ ޖޯޖް ކޯބިން ގެނައި ގްރޫޕަކީ ފުރަތަމަ ޓޫރިސްޓުންކަމާ މެދު ޝައްކެއް ނެތެވެ. 

"ފެށި ދުވަސް އަސްލު ދުވަހަކަށް ވާން ޖެހޭނީ،" ޓޫރިޒަމް ދާއިރާގެ ތަޖުރިބާކާރަކު، މައުލޫއުގެ ގޮތުން ނަން ނުޖަހަން ޝަރުތުކޮށް، ބުންޏެވެ.

"ދެން ސަރުކާރުން ބޭނުމިއްޔާ ވަކި ދުވަހެއް ކަނޑައެޅިދާނެ. އެކަމަކު ފުރަތަމަ ޓޫރިސްޓުންގެ ނަމުގައި އައި މީހުން އައި ދުވަސް އެއީ ފެށުން."

އެކަމަކު އަނެއް ބައެއްގެ ނަޒަރުގައި ގައުމީ ޓޫރިޒަމް ދުވަހަކީ 3 އޮކްޓޯބަރު ކަމަށް ހަމަޖެއްސުމުގައި މާ ބޮޑު މައްސަލައެއް ނެތެވެ. އެގޮތަށް ވާހަކަ ދައްކަވާ އެއް ބޭފުޅަކީ، ފުރަތަމަ ޓޫރިސްޓް ގްރޫޕްގެ ހުރިހާ ކަމެއްގައިހެން އުޅުއްވި އަދި ވިހަމަނާފުށީގައި ރިސޯޓް ތަރައްގީކުރުމުގެ އަމަލީ މަސައްކަތުގައި ވެސް އިސްކޮށް ހުންނެވި އަފީފެވެ. އޭނާއަކީ ކުރުނބާގެ ފުރަތަމަ ޖެނެރަލް މެނޭޖަރު ވެސް މެ އެވެ.

'ދައުރު'އާ ވަހަކަ ދައްކަވަމުން އަފީފް ވަނީ 3 އޮކްޓޯބަރު މުހިންމު ވާ ސަބަބު ވިދާޅުވެފަ އެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ޓޫރިޒަމް އިންޑަސްޓްރީ ފެށުން ކަމަށް ބަލަން ޖެހޭނީ އިންތިޒާމީ ގޮތެއްގައި ޓޫރިސްޓުން އައިސް ތިބޭނެ ހާއްސަ ތަނެއް ހުޅުވި ދުވަހެވެ. އެ ދުވަހަކީ ކުރުނބާ ވިލެޖް ހުޅުވި ދުވަސްކަމާ މެދު އޭނާ ޝައްކެއް ނުކުރައްވަ އެވެ.

ރާއްޖޭގެ ކުރީގެ ރަސްމީ ލިއުންތަކުގައި ޓޫރިސްޓުންގެ ފުރަތަމަ ގްރޫޕް އައި ދުވަސް ތާރީހީ ގޮތުން ފާހަގަކޮށްފައި ހުރެ އެވެ. އަދި ކުރުނބާ ހުޅުވި ދުވަސް ވެސް، ތާރީހީ، އިގުތިސާދީ މުހިންމު ދުވަހެއްގެ ގޮތުގައި އައީ ބަލަމުންނެވެ. މިހާރު ރާއްޖޭގައި 130 އަށް ވުރެ ގިނަ ރިސޯޓް ހިންގި ނަމަވެސް މީގެ ގާތްގަނޑަކަށް ފަންސާސް އަހަރު ކުރިން ނަމަ ކުރުނބާއަކީ ރާއްޖޭގައި އޮތް ހަމައެކަނި ރިސޯޓެވެ. މަޑުމަޑުން ރިސޯޓްތައް ހުޅުވުމުގެ މަސައްކަތް ފެށީ އެ ހިސާބުންނެވެ.

ވިހަމަނާފުށީގައި އާދައިގެ ކޮޓަރިތަކެއް ހެދީ ކޯބިންގެ ވެސް ލަފަ އާއި ހިޔާލާ އެއްގޮތަށެވެ. އެކަމަކު ވިހަމަނާފުއްޓަށް ޝައުގުވެރިކަން އެނބުރުނީ ފުރަތަމަ ރިސޯޓް ހަދަން އުޅުނު ދިއްފުށީ ފަޅުގައި އޮންނަ މީރުފެންފުށި މާ ދުރުކަމަށް ކޯބިން ބުނުމުންނެވެ. އޭނާގެ ލަފަޔަކަށް ވީ، އިންޖީނު އެޅި ބާރު ސްޕީޑްގެ އުޅަނދުފަހަރު ނެތް ޒަމާނަކަށް ވެފައި، އެހާ ދުރަށް ދަތުރުކުރުން ވަރަށް ބޮޑު އުނދަގުލަކަށް ވާނެ ކަމެވެ. ކަނޑުމަތީގައި ހަތަރު ފަސް ގަޑިއިރުގެ ދަތުރަކަށް ގިނަ ޓޫރިސްޓުން ތައްޔާރެއް ނުވާނެ އެވެ. ޗުއްޓީއަކީ އަރާމުކޮށްލުމެވެ. އެހެންކަމުން ވީހާވެސް ދަތުރުގެ ވަގުތު ކުޑަކޮށްލާނެ ހިސާބެއްގައި އޮތް ރަށަކަށް އަލުން ނަޒަރު ހުއްޓާލަން ޖެހުނެވެ.

ވިހަމަނާފުއްޓަކީ ހުޅުލެއާ ވެސް ކައިރި ރަށަކަށް ވާތީ، ނިންމީ އެރަށުގައި ރިސޯޓް ހަދާށެވެ. ރިސޯޓްގެ މަސައްކަތްކުރި އިރު، ވައި މަޑު ދުވަސްތަކުގައި، އެ ރަށަށް ދާން ވެސް އެ އުފުލި ބުރަ މިހާރު ވެސް އަފީފުމެން ކިޔައިދެއްވަނީ އެއީ ވަރަށް އުފާވެރި، އިގުތިސާދަށް އެހާމެ މުހިންމު، މަސައްކަތެއްކަން ފާހަގަކުރައްވަމުންނެވެ.

މާލެއިން ހުރިހާ އެއްޗެއް ހިފައިގެން މަސައްކަތު މީހުން ދޯނީގައި ގޮސް، 1972ގެ ކުރީކޮޅު ވިހަމާނާފުއްޓަށް އަރައި، ކަޑަ ޖެހުމުން ފެށިގެން ގާ ނެގުމާއި އެކި ރަށްރަށުން އުވަ ގެނައުމާއި މަގުތައް ހަދަން ވާ ސާފުކުރުން ފަދަ ކަންކަމުން އަސްލު އެ ފެށީ ޓޫރިޒަމްގެ ފުރަތަމަ އުމުރާނީ މަސައްކަތެވެ. އެތަނުގައި ހެދީ 30 ކޮޓަރި އެވެ. 

"ކުރުނބާގެ މަސައްކަތް ކުރިއަށް ދިޔަ އިރު އޭގެ ދުވަސްކޮޅެއް ފަހުން ބަނޑޮސް ވެސް ހަދަން ފަށައިފި،" އަފީފް ވިދާޅުވި އެވެ.

ކުރުނބާގެ ކޮޓަރިތައް ހުންނާނެ ގޮތާއި އޭގެ ކުރެހުންތައް ކުރެހުމާއި ހިޔާލު ބަދަލުކޮށް ހެދުން އޮތީ ނަސީމުމެންގެ އާއިލީ ގެ ހިކިފިނިފެންމާގޭގަ އެވެ. ކޯބިންގެ ހިޔާލުތައް މުހިންމު ރޯލެއް ކުޅުނެވެ.

"އޭނާ ބުނި މޫދާ ކައިރީގައޭ ގެތައް ހުންނަން ޖެހޭނީ، މިވެނި ގޮތަކަށޭ ހަދަންވާނީ،" އޭރުގެ ހަނދާންތައް އާކުރައްވަމުން އަފީފް ވިދާޅުވި އެވެ.

ކުރުނބާ ވިލެޖް ހެދީ، އަފީފް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި، އެމްޔޫ މަނިކުގެ އާއިލާ އާއި ނަސީމްގެ އާއިލާ ގުޅިގެންނެވެ. އެއީ އޭރު މާލޭގެ ތަނަވަސް އާއިލާތަކެވެ.

ކުރުނބާ ވިލެޖް އާއި އޭގެ ފަހުން ބަނޑޮސް ކަހަލަ ރިސޯޓްތައް ހުޅުވީ، މަސްވެރި، ފަގީރު ގައުމެއްގެ ގޮތުގައި ރާއްޖެ އޮއްވަ އެވެ.

"އެއީ ރާއްޖޭގައި އެއްވެސް އެއްޗެއް އޮތް ޒަމާނެއް ނޫން. ބޭންކެއް ނެތް، އެއާޕޯޓެއް ނެތް، ފޯނެއް ނެތް. ރާއްޖޭގައި ޓޫރިޒަމް ކާމިޔާބުނުވާނެ ކަމަށް ޔޫއެންޑީޕީގެ ތަޖުރިބާކާރުން ބުނީ އުމުރާނީ އެއްވެސް ވަސީލަތެއް، އެއްވެސް ހިދުމަތެއް ރާއްޖޭގައި ނެތީމާ،" ކުރިން މީޑިއާއަށް ދެއްވި އިންޓަވިއުއެއްގައި އެމްޔޫ މަނިކު ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ.

ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމް ފެށުން ކަމަށް ބަލަން ޖެހެނީ ދެ ދުވަހަކަށް ނިސްބަތްކޮށެވެ. އެއް ދުވަހަކީ 22 ފެބްރުއަރީ 1972 އެވެ. އަނެއް ދުވަހަކީ 3 އޮކްޓޯބަރު 1972 އެވެ. ޓޫރިޒަމްގެ ރަސްމީ ފެށުމަކަށް ވާނީ ކުރުނބާ އާއި އޭގެ ފަހުން ބަނޑޮސް ފަދަ ރިސޯޓްތައް ހުޅުވައިގެން ޓޫރިސްޓުން ގެނައުން ކަމަށް، އަފީފް ނޫނަސް އެހެން ބައެއް މީހުން ބުނެ އެވެ.

ބައެއް ދުވަސްތައް ފާހަގަކުރަން ކަނޑައަޅާ ތާރީހާ މެދު ހިޔާލު ތަފާތު ވުން އުފެދެ އެވެ. އެގޮތުން ގައުމީ ޓޫރިޒަމް ދުވަސް ކަމަށް ކަނޑައެޅި 3 އޮކްޓޯބަރާ މެދު ވެސް އެފަދަ ބަހުސްތަކެއް ހިނގާފާނެ އެވެ. އެކަމަކު 22 ފެބްރުއަރީ އާއި 3 އޮކްޓޯބަރު، މިއިން ކޮންމެ ދުވަހަކީ ވެސް ރާއްޖޭގެ ތާރީހުގައި ބޮޑެތި ކަންކަން ހިނގި ދުވަސްތަކެވެ. ވިހަމަނާފުއްޓާ ގުޅިފައި އޮތް ޓޫރިޒަމްގެ ތާރީހީ ހަގީގަތް ބަދަލެއް ނުވާނެ އެވެ. އަދި 22 ފެބްރުއަރީގައި، އިޓަލީގެ އެ ގްރޫޕް، ހުޅުލޭގެ ފާސްކުރުމެއް ނެތް، ޕާސްޕޯޓް ބެލުމެއް ނެތް، ކުޑަކުޑަ ޓާމިނަލް ތެރެއިން ނުކުމެގެން ގޮސް، ކޮލިގޭގެ 'ކޯލާ' ބޯޓަށް އަރައި، މިހާރުގެ މާގިރި ހޮޓެލް ކައިރިން މާލެއަށް ފޭބި ދުވަސް ވެސް އެއީ، ތާރީހުގެ ހަމަ އެހާމެ ބޮޑު ދުވަހެކެވެ.