ދަތި އުނދަގޫ ދިރިއުޅުމުގެ ހާސްކަން ކޮންމެހެން ވެސް ފިލުވަން ޖެހިފައި

ޕެނަލް ޑިސްކަޝަންގެ ބައިވެރިޔާ، އޭނާގެ ހަޔާތުން ދުވަހެއް ސިފަކޮށްދިނެވެ.

ކޮންމެ ދުވަހަކު ހޭލައިގެން، ގޭގައި ދިރިއުޅޭ އެހެން މީހުންނާ ފާހާނާ 'ޝެއާ' ކުރަން ޖެހޭތީ، ދުވަސް ފެށިގެން އަންނަނީ ސްޓްރެސްއާ އެކު އެވެ. ތައްޔާރުވާން ގިނަ ވަގުތު ނަގާތީ ނާސްތާ ކުރާނެ ވަގުތެއް ނުލިބެ އެވެ. މަގުމައްޗަށް ނުކުންނަ އިރު މަގުތައް އޮންނަނީ ތޮއްޖެހިފަ އެވެ. ޓްރެފިކްގައި ޖެހިގެން އެތައް އުނދަގުލަކާ އެކު އޮފީހަށް ދެވޭއިރު ހުންނަނީ ދާހިއްލައި، ބޯހާސްވެފަ އެވެ. އޮފީހަށް ވަންނައިރު އޮފީހުގެ މެނޭޖުމަންޓާއި ވެރިން އެކިއެކި ކަންކަމަށް ޕްރެޝަރު ކުރެ އެވެ. މަސައްކަތުގައި އިނދެފައި ދުވާލުގެ ވަކި ހިސާބަކުން، ތޮއްޖެހިފައިވާ މަގުތަކުގައި ދުއްވާފައި، ދަރިފުޅު ބަލާ ސްކޫލު ދޮށަށް ދާން ޖެހެ އެވެ.

މިއިން ކޮންމެ ކަމަކީ މީހާއަށް ކުރިމަތިވާ އިތުރު ސްޓްރެސް އެކެވެ. ދުވަސް ކުރިއަށްދާ ވަރަކަށް ސްޓްރެސް މައްޗަށް ސްޓްރެސް ބޮޑުވެ އެވެ. ކޮންމެ ދުވަހަކު މި ކަންކަން ދަނީ ތަކުރާރު ވަމުންނެވެ.

ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި އިއްޔެ ފާހަގަކުރީ ނަފުސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމުގެ ދުވަހެވެ. އިންސާނީ ދިރިއުޅުން މިހާރު ބަދަލުވެފައި އޮތް ގޮތުން، ނަފްސާނީ ބަލިތައް އޮތީ އާއްމުވެފަ އެވެ. ރާއްޖޭގައި ވެސް، ނަފްސާނީ މައްސަލަތައް ތަހައްމަލްކުރާ މީހުން އިންތިހާއަށް ދަނީ އިތުރުވަމުންނެވެ.

މިފަދަ ހާލަތްތަކަށް މީހުން ވެއްޓެން ދިމާވާ ގިނަ ސަބަބުތަކެއް ވެ އެވެ. ނަމަވެސް، ގިނަ ތަޖުރިބާކާރުން ދެކޭ ގޮތުގައި، އެ ސަބަބުތަކުގެ އެންމެ ކުރީގައި ވަނީ، ޒަމާނާއި ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅިއަށް އައިސްފައިވާ ބަދަލުތަކާ އެކު، 'ސަވައިވަލް މޯޑް'ގައި ދުވަސްތައް ހޭދަ ކުރުމެވެ.

'ސަވައިވަލް މޯޑް'އަށް ދިޔުމަކީ ކުރިޔަށް ވެދާނެ ކަންކަމާ މެދު ހާސްވެ، އެކަންކަމުން ސަލާމަތްވާނެ ގޮތްތައް ހޯދަން ވިސްނުން ބަހައްޓަން ޖެހި، އަބަދު ސްޓްރެސްގެ ތެރޭގައި އުޅެން ޖެހުމެވެ. 'ސަވައިވަލް މޯޑު'ގެ ސަބަބުން، ދިރިއުޅުމުގައި ދިމާވާ ދަތިތަކާ ކުރިމަތިލުމަށް ސިކުނޑި އާއި ހަށިގަނޑު ހުޝިޔާރުވާން މަޖުބޫރު ކުރުވަ އެވެ. ފަހުގެ ދިރާސާތަކަށް ރިއާޔަތްކޮށް ސައިކޮލޮޖިސްޓުން ބުނަމުންދަނީ 'ސަވައިވަލް މޯޑް'ގައި ބެދިފައިވުމުން މީހުން ނަފްސާނީ ބަލިތަކަށް ހުށަހެޅެމުންދާ ކަމަށެވެ.

ތަފާސްހިސާބުތަކަށް ބަލާއިރު ދުނިޔޭގައި ނަފްސާނީ މައްސަލަތައް ތަހައްމަލު ކުރާ މީހުންގެ އަދަދު ބިލިއަނަކަށް އަރަ އެވެ. ދުނިޔޭގެ އާބާދީގެ ނިސްބަތުން ބަލާއިރު އެއީ ގާތްގަނޑަކަށް ކޮންމެ ހަތް މީހަކުން އެކެކެވެ.

ރާއްޖޭގައި މި އަދަދު ހުރީ އެއަށް ވުރެ މާ މަތީގަ އެވެ. ރާއްޖޭގައި ކޮންމެ ހަތަރު މީހަކުން އެކެއްގެ ނަފްސާނީ މައްސަލައެއް ހުންނަ ކަމަށް އިންސްޓިޓިއުޓް ފޯ ކައުންސެލިން އެންޑް ސައިކޮތެރަޕީ (އައިސީޕީ)ގެ ޗެއާޕާސަން ޑރ. މަރިޔަމް ޝަކީލާ، ތަޖުރިބާކާރުންގެ ދިރާސާތަކަކާ ހަވާލާދެއްވައި، އާދީއްތަ ދުވަހު ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ.

އަދި މިފަދަ މައްސަލަތަކަށް ފަރުވާ ހޯދާ މީހުންގެ އަދަދު އަހަރުން އަހަރަށް އިތުރުވަމުންދާކަން، އާސަންދައިން މި އަހަރުގެ މެދުތެރޭގައި އާއްމުކޮށްފައިވާ ތަފާސްހިސާބުތަކުން ހެކިދެ އެވެ. އެގޮތުން:

މީގެ އިތުރުން، މި އަހަރުގެ މާޗު މަހާއި އެޕްރީލް މަހު އައިޖީއެމްއެޗްގެ މެންޓަލް ހެލްތު ސެންޓަރުގެ ކިޔޫގައި ތިބި މީހުންގެ އަދަދު ވަނީ 3،500 އަށް އަރާފަ އެވެ. އެ ހޮސްޕިޓަލުން ހިދުމަތް ހޯދަން ކިޔޫގައި ތިބި މީހުންގެ ތެރެއިން ދެބައިކުޅަ އެއްބަޔަށް ވުރެ ގިނައީ ނަފްސާނީ އެހީތެރިކަން ހޯދަން މަސައްކަތްކުރި މީހުންނެވެ.

ދިވެހިރާއްޖެ ފަދަ ކުޑަ ގައުމެއްގައި، މިއީ ކަންބޮޑުވާންޖެހޭ ފަދަ ބޮޑު އަދަދެކެވެ. އިތުރަށް ކަންބޮޑުވަނީ، މިހާ ބައިވަރު މީހުންނަށް އެންމެ އެކަށީގެންވާ ފަރުވާ ދެވޭވަރުގެ ކެޕޭސިޓީ ރާއްޖޭގައި ނެތީމަ އެވެ.

ދިރިއުޅުމުގައި ހިތްހަމަޖެހުމާއި އުފާވެރިކަމާ ދުރުވެ، ހާސްކަމާއި ނުތަނަވަސްކަމުގައި ދުވަސްތައް ހޭދަވުމުން 'ސަވައިވަލް މޯޑް'އަށް ދިޔުމުގެ އެންމެ ސާފު މިސާލެއްގެ ގޮތުގައި މިފަހުން ފެންނަން އޮތީ ކޮވިޑް-19އާ އެކު އައި ގޮންޖެހުންތަކުގެ ސަބަބުން މީހުންނަށް ކުރިމަތިވި ހާސްކަމެވެ. މިކަމާ ބެހޭގޮތުން އެމެރިކާގައި މި އަހަރު ހެދި ދިރާސާއެއްގެ ބައިވެރިން އެންމެ އުނދަގޫވި ކަންކަމުގެ ގޮތުގައި ފާހަގަ ކުރި ކަންކަމަކީ:

"އިހުސާސްވަނީ މިދިޔަ ދެ އަހަރު ދުވަހުގެ ތެރޭގައި އަބަދުވެސް ބޮޑު ކަންތައްގަނޑެއް ވޭވޭ އޮންނަހެން" ކަމަށް ދިރާސާގެ %87 ބައިވެރިން ބުނެފައިވެ އެވެ.

ރާއްޖޭގައި ކޮވިޑްގެ ސަބަބުން މީހުންގެ ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމަށް އަސަރު ކޮށްފައިވާ މިންވަރު ބަލަން ވަކި ހާއްސަ ދިރާސާއެއް ހަދާފައި ނުވި ނަމަވެސް، ކޮވިޑްގެ ބަލިމަޑުކަމާ އެކު، ރާއްޖޭގައި ވެސް އެތައް ބަޔަކު ވަނީ އެމެރިކާގެ ދިރާސާއިން އެ ފާހަގަވި ފަދަ ކަންކަން ތަހައްމަލްކޮށްފަ އެވެ. އެތައް ބައެއްގެ ވަޒީފާ ގެއްލި، ކުދިންގެ ކިޔެވުމަށް ބުރޫއަރާ، އިގްތިސޯދީ އަދި އިޖުތިމާއީ ގޮތުން ބައިވަރު ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވި އެވެ.

ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ނަފްސާނީ މައްސަލަތައް ގިނަވެ، އެކަމަށް ފަރުވާ ހޯދަން މަސައްކަތްކުރި މީހުންގެ އަދަދު ރާއްޖޭގައި އޭގެ ކުރިން ދުވަހަކު ވެސް ނުދާހާ މައްޗަށް ވަނީ ގޮސްފަ އެވެ.

ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމަކީ އަހަރެމެންގެ އިހުސާސްތަކާއި ވިސްނުމާއި އިޖުތިމާއީ ދުޅަހެޔޮކަމެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބުން، އަހަރެމެން ކަންކަމާ މެދު ވިސްނާ ގޮތާއި އަހަރެމެންގެ އިހުސާސްތަކާއި އުޅުން ހުންނަ ގޮތަށް އަސަރުކުރެ އެވެ. ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަން ނެތް ނަމަ، ދިރިއުޅުމުގައި ދަތިތައް ދިމާވުމުން އެކަންކަން ހައްލު ކުރަން އުނދަގޫވެ، އެހެން މީހުންނާ އެކު އޮންނަ ގުޅުންތަކަށް ބުރޫއަރާ، ކަންކަމުގައި އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތް ނިންމަން ދަތިވެ އެވެ.

ކުރުކޮށް ބުނާ ނަމަ، ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަން ހަޔާތުގެ ހުރިހާ ކަމަކާ ގުޅިގެން ދެ އެވެ. އުމުރުގެ ކޮންމެ ހިސާބެއްގައި ވެސް ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމުގެ މުހިއްމުކަން ބޮޑުވެގެން ދަނީ މިހެންވެ އެވެ.

ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމަށް އަސަރުކުރާ ވަރަށް ބައިވަރު 'ރިސްކު ފެކްޓާޒް' ހުރެ އެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ:

މީގެ ތެރެއިން ތަހައްމަލު ކުރަންޖެހޭ ކަންކަން އިތުރުވާ ވަރަކަށް އެކަމުގެ ސަބަބުން ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމަށް އަސަރުކުރުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑުވެ އެވެ. އެހެންކަމުން 'ރިސްކް ފެކްޓާޒް' އަށް އަހުލުވެރިވެ، ތިމާގެ ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމަށް އަސަރުކުރާ ކަންކަން ދުރާލާ ދެނެގަތުމަކީ ނަފްސާނީ ސިއްހަތު ސަލާމަތުން ބެހެއްޓުމަށްޓަކައި އެޅޭ ފުރަތަމަ ފިޔަވަޅެވެ. މިކަންކަމުގެ ސަބަބުން ތިމާ 'ސަވައިވަލް މޯޑް'ގައި ބެދިފައިވޭތޯ އަމިއްލަ ނަފްސާ ސުވާލުކޮށް، އެ ސުވާލުގެ ޖަވާބު ހޯދުން މުހިއްމެވެ.

ގޭތެރޭގެ މާހައުލާއި ވަޒީފާގެ މާހައުލުގައި ދިމާވާ އުނދަގޫތަކާއި ހާސްބޮޑުވާން މެދުވެރިވާ ކަންކަމަކީ ވެސް މީހާ 'ސަވައިވަލް މޯޑް'އަށް ވައްޓާލާ ކަމެކެވެ. ފައިސާއާ ނުލާ އެއްވެސް ކަމެއް ނުވާ މި ޒަމާނުގައި ދިރިއުޅުން ކުރިޔަށް ގެންދަން މަސައްކަތް ކުރަން ޖެހޭ ގޮތާއި މަސައްކަތުގެ މާހައުލު ހުންނަ ގޮތުގެ ސަބަބުން ވެސް ސްޓްރެސްގެ ތެރޭގައި އުޅެން މަޖުބޫރުވާ ފަހަރު އާދެއެވެ.

އައިސީޕީ އިން 'ވޯކް ލައިފް ބެލެންސް'ގެ ނަމުގައި ބޭއްވި ޕެނަލް ޑިސްކަޝަނެއްގައި ވާހަކަ ދައްކަވަމުން ޖެންޑާ މިނިސްޓްރީގެ ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރު މުހައްމަދު ޝިހާބު ވިދާޅުވިގޮތުގައި "ގިނަ ވަގުތު މަސައްކަތުގައި އުޅޭ މީހާ އެއީ ރަނގަޅު މީހާ"އޭ ހީވެފައި އޮންނަ ވިސްނުން ބަދަލު ކުރަން ޖެހެ އެވެ.

ކޮންމެ މީހަކީ ވެސް ގަދަރުވެރި އިންސާނެއްކަން ގަބޫލުކޮށް، އާއިލާއާ އެކު ވަގުތު ހޭދަކުރުމާއި އަމިއްލަ ކަންކަމަށް ވަގުތު ބޭނުންވާނެކަން ވަޒީފާ ދޭ ފަރާތްތަކުން ވެސް ދަންނަން ޖެހޭކަން އޭނާ ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ. އަދި މުވައްޒަފުންގެ މައްޗަށް އޮންނަ "އެކްސްޕެކްޓޭޝަން" ކުޑަ ކުރަން ޖެހޭ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ކޮވިޑް އައުމާ އެކު އެ 'އެކްސްޕެކްޓޭޝަން' އިންތިހާއަށް ގޮސް، ރަސްމީ ގަޑި ނިމޭ ފަހުން ވެސް މަސައްކަތުގައި އުޅުމާއި އޮންލައިން މީޓިންތަކަށް އެރުން ފަދަ ކަންކަން އާންމުވި އެވެ.

ޓެކްނޮލޮޖީގެ ރޮނގުން ލިބިފައިވާ ކުރިއެރުންތަކާ އެކު އަހަރެމެން ދިރިއުޅެމުން އައި ގޮތް ވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ބަދަލުވެފަ އެވެ. މިހާރު ކޮންމެ ކަމެއް ވެސް ނިންމަން ބޭނުންވަނީ ވަގުތުން ވަގުތަށެވެ. ގުޅާ ކޮންމެ ގަޑިއެއްގައި ފޯނު ނަގަން ޖެހެ އެވެ. އީމެއިލެއް ނުވަތަ މެސެޖެއް އައިސްފި ނަމަ ވަގުތުން ޖަވާބުދޭން ޖެހެ އެވެ.

މިފަދަ ކަންކަމުގެ ސަބަބުން ހާސްކަމާއި ސްޓްރެސް އުފެދޭކަން ފާހަގަކޮށް، މި ގޮތްތައް ބަދަލު ކުރަން ޖެހޭ ކަމަށް ޕެނަލިިސްޓުންނާއި ޑިސްކަޝަންގެ ބައިވެރިން ބުންޏެވެ.

"މުޖުތަމައުއަށް މި އަންނަ ބަދަލުތަކާއި ޓެކްނޮލޮޖީއަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާ އެކު އަހަރެމެންގެ ސިކުނޑިތަކަށް ވެސް އެބަ ބަދަލު އާދޭ. އެހެންވީމަ، އަބަދުވެސް އެކަމާ މެދު ސަމާލުވެ، ސިކުނޑިއަށް އަންނަ ނުރަނގަޅު ބަދަލުތައް 'އެކްޓިވްލީ އަންޑޫ' ކުރަން އެބަޖެހޭ،" ޕެނަލްގައި ވާހަކަ ދައްކަވަމުން ހެލްތު މިނިސްޓްރީގެ ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރު ޑރ. ޝާހު މާހިރު ވިދާޅުވި އެވެ.

ޕެނަލް ޑިސްކަޝަންގެ ބައިވެރިޔާގެ ސުވާލަކަށްވީ، ކޮންމެ ދުވަހަކު ކުރިމަތިލާން ޖެހޭ ސްޓްރެސްއާ މެދު ދެން ހެދޭނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ މި ސުވާލުގެ ޖަވާބުގައި، އައިސީޕީގެ ސައިކޮލޮޖިސްޓް ދިމުތޫ ޕަސްކުއަލް ވިދާޅުވިގޮތުގައި ނަފްސާނީ ގޮތުން ދިމާވާ މައްސަލަތައް ހައްލު ކުރުމަށް އެޅޭނެ އެންމެ މުހިއްމު އެއް ފިޔަވަޅަކީ، އެފަދަ ކަންކަން ބޮޑު ބައްޔަކަށް ވުމުގެ ކުރިން ދެނެގަނެ، އެކަމާ މެދު ފިޔަވަޅު އެޅުމެވެ.

ކޮންމެ މީހަކީ ނަފްސާނީ ގޮތުން ދިމާވާ ގޮންޖެހުންތަކާ ކުރިމަތިލައި އެ ކަންކަން ހައްލުކުރާނެ ގޮތް އެނގޭނެ މީހަކަށް ނުވެދާނެ އެވެ. ސްޓްރެސް ބޮޑުވުމުން ދެން ކަންކުރަންޖެހޭ ގޮތާ މެދު ސުވާލު އުފެދިދާނެ އެވެ. ނުވަތަ އެކަން ހައްލު ކުރުމަށް ދިރިއުޅުމަށް ގެންނަން ޖެހޭ ބަދަލުތައް އެނގި ހުރެ ވެސް، އެ ބަދަލުތައް ގެންނަން ފަސްޖެހި، މާޔޫސްވެދާނެ އެވެ. އެކަމަކު ހަނދާން ބަހައްޓަންވީ، އަހަރެމެން ދިރިއުޅުމުގައި ދަސްކުރާ އެހެން ހުނަރުތައް ފަދައިން، ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަން ރަނގަޅު ކުރުމަށްޓަކައި ވެސް ދަސްކުރެވޭނެ ހުނަރުތައް އެބަހުރިކަމެވެ.

ދިމުތޫ ވިދާޅުވިގޮތުގައި އަހަރެމެންގެ 'ލައިފް ސްކިލްސް' ތަރައްގީކޮށް ކުރިއެރުވުމަކީ ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމަށް ކުރެވޭނެ ވަރަށް މުހިއްމު ކަމެކެވެ. އެގޮތުން ދަސްކުރެވިދާނެ ބައެއް ހުނަރުތަކަކީ:

އަބަދުވެސް އަމިއްލަ މީހާގެ އިހުސާސްތައް ދެނެގަނެ، އެ އިހުސާސްތަކުގެ ފަހަތުގައިވާ ސަބަބުތަކާ މެދު ސުވާލު އުފައްދައި އެ ކަންކަން ހައްލު ކުރަން އަމިއްލަ ނަފްސާ އެކު ވަގުތު ހޭދަ ކުރުމަށް ޑރ. ޝާހު ވެސް ނަސޭހަތްދެއްވި އެވެ.

ރާއްޖޭގައި މި އޮތް މަސައްކަތުގެ ސަގާފަތާއި އިޖުތިމާއީ ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތަކަށް ހައްލެއް ލިބެން އަދި ވަރަށް ދިގު މުއްދަތެއް ނަގާފާނެ އެވެ. ނަފްސާނީ ބަލިތަކަށް އެކަށީގެންވާ ފަރުވާ ލިބެން ސިއްހީ ދާއިރާގައި ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތް ވެސް ބައިވަރެވެ. މިއީ ވީހާ ވެސް އަވަހަކަށް ހައްލު ލިބެންޖެހޭ ކަންކަމެވެ. 

ނަމަވެސް، މިހާރު ވެސް އަހަރެމެންނަށް ކުރެވޭނެ ބައެއް ކަންކަން އެބަހުއްޓެވެ. ނަފްސާނީ މައްސަލަތަކާ ބެހޭގޮތުން މައުލޫމާތު ހޯދައި އެކަންކަމާ މެދު ހޭލުންތެރިވުމެވެ. އަމިއްލަ މީހާގެ އިހުސާސްތައް ދެނެގަނެ، އެ އިހުސާސްތަކަށް އިހުތިރާމް ކުރަން ދަސްކުރުމާއި ހާސްކަން ކުރިމަތިވުމުން ހުސް ވަގުތުކޮޅެއް ނެގުމެވެ. ދިރިއުޅުމުގައި ދަތި ކަންކަން ދިމާވުމުން އެ ވާހަކަތައް އެހެން މީހަކާ ހިއްސާކޮށް، ގާތް މީހުންގެ ފަރާތުން އެހީއަށް އެދުމެވެ.

ހިތްވަރު އެލުވާލުމުގެ ބަދަލުގައި، އަމިއްލަ ނަފްސަށާއި އަނެކުންނަށް އޯގާތެރިވާން ދަސްކުރަމާ ހިނގާށެވެ. ތިމާއާ މެދު އެހެން މީހުންގެ އަމަލުތައް ހުންނަން އެދޭނެ ފަދައިން އެހެން މީހުންނާ މެދު ވެސް ކަންތައް ކުރަމާ ހިނގާށެވެ. 

ދިރިއުޅުމަކީ ހަމައެކަނި އެއް ދުވަހުން އަނެއް ދުވަހަށް 'ސަވައިވް' ވުމެއް ނޫނެވެ. ކޮންމެ މީހަކަށް ވެސް އުފާވެރިކަމާއި ހިތްހަމަޖެހުމާއި ލޯތްބާއި އަޅާލުމުން ފުރިގެންވާ ދިރިއުޅުމެއް ހައްގެވެ. މިފަދަ ދިރިއުޅުމެއް ހާސިލް ކުރުމަށްޓަކައި ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމަށް އިސްކަމެއް ދިނުން މުހިއްމެވެ.