ދިވެހި ޓޫރިޒަމްގެ ފުރަތަމަ ދުވަސް: ޒުވާނުންތަކެއްގެ ހިތްވަރު

މިއީ ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމްގެ ރަން ޔޫބީލް ފާހަގަކުރުމުގެ ގޮތުން 'ދައުރު'ން ފެށި ސިލްސިލާ ކަވަރޭޖްގެ ދެ ވަނަ ރިޕޯޓެވެ. މި ހާއްސަ ކަވަރޭޖްގައި، ޓޫރިޒަމްގެ ފުރަތަމަ ދުވަހުން ފެށިގެން މިއަދާ ހަމައަށް ރާއްޖެ ކުރި ތަޖުރިބާއާ ބެހޭ ގިނަ ރިޕޯޓްތަކާއި އިންޓަވިއުތައް ހިމެނޭނެ އެވެ. އެކި ދާއިރާތަކުގެ ގިނަ ބައެއްގެ ޕްރޮފައިލްތައް ވެސް، ތަފާތު ގޮތްގޮތަށް، ތަފާތު ފޯމެޓްތަކުގައި 'ދައުރު' ޓީމުން ގެނެސްދޭނެ އެވެ.

އެއީ ޖޯޝް ހުރި، ހަރަކާތްތެރި ޒުވާނުންނެވެ. ހޭލުންތެރި އަދި އެ ދުވަސްވަރުގެ ނިސްބަތުން، ތައުލީމީ ޒުވާނުން ވެސް މެ އެވެ.

އެ މީހުންނަށް ފެނުނީ މަސްވެރިންގެ ރަށްފުށަކަށް ވުރެ ފުޅާ ރަށްފުށެކެވެ. އެ މީހުންނަށް ފެނުނީ ސްރީ ލަންކާއަށް އެ މަސްކޮޅު ކިރެންޏާ ކިރުނު، ނުކިރެންޏާ ގާތްގަނޑަކަށް ދިވެހިން ބަނޑަށް ޖެހުން ވެސް އެކަށީގެންވާ ހާލުގައި އޮތް ގައުމަށް އެއަށް ވުރެ ބޮޑު އާމްދަނީއެއް ލިބިދާނެ ގޮތެކެވެ.

އެ މީހުން ހުޅުވާލަދިނީ މުޅި ގައުމެވެ. ދުނިޔެއަށް ފޮރުވިފައި އޮތް ރީތިކަމެކެވެ. ޔޫރަޕްގެ ލާރި ހުރި މީހުން، ހޫނުގައި ޗުއްޓީ ހޭދަކޮށްލާނެ، މޫދަކާއި ދޮން ވެލިގަނޑެކެވެ.

ކާރުބާރޫ ބޮޑު ސިޓީތަކުން ދުރުވެ، އެކަހެރި، އެހެން މީހުންގެ އުނދަގުލެއް ނެތި އުޅެލެވޭނެ ގުދުރަތީ މާހައުލެކެވެ.

އެއީ ދިވެހިރާއްޖެ އެވެ.

އެ ޒުވާނުންނަކީ މުހައްމަދު އުމަރު މަނިކު (އެމްޔޫ މަނިކު) އާއި ޗަމްޕާ ހުސެއިން އަފީފް އަދި އަހުމަދު ނަސީމް (މަސްއޮޑި ނަސީމް) އެވެ. އެ ބޭފުޅުންނާ ގުޅުނީ އިޓަލީއަށް އުފަން ޓްރެވަލް އެޖެންޓެއް ކަމަށްވާ ޖޯޖް ކޯބިން އެވެ. ހަމަ އެހާ ޒުވާން ބޭފުޅެކެވެ.

މި ގްރޫޕް އެކުވެގެން ފެބްރުއަރީ 1972 ގައި ރާއްޖެއަށް ގެނައި އިޓަލީގެ ނޫސްވެރިންނާއި ފޮޓޯގްރާފަރުންގެ ޓީމަކީ އިންތިޒާމީ ގޮތެއްގައި ރާއްޖެ ޒިޔާރަތްކުރި ފުރަތަމަ ޓޫރިސްޓުންނެވެ.

ހުޅުލޭ ކުޑަކުޑަ އެއާޕޯޓް އަބަދު އޮންނަނީ ފަޅަށެވެ. އޭރުގެ އެއާ ސިލޯންގެ ކުޑަ ފްލައިޓެއް ރާއްޖެ އަންނަނީ ދެ ހަފުތާއިން އެއް ފަހަރު އެވެ. ޕާސްޕޯޓް ޗެކްކުރާނެ ކައުންޓަރެއް ނުހުރެ އެވެ. އެއީ 16 ނުވަތަ 22 ފެބްރުއަރީ 1972 އެވެ. ކޯބިންގެ ފުރަތަމަ ގްރޫޕް ބަލައި އެއާޕޯޓްގައި ހުންނެވީ އުމުރުން އެންމެ 21 އަހަރުގެ އަފީފާއި އެމްޔޫ މަނިކެވެ. ނަސީމް އުޅުއްވީ ސަރުކާރުގެ ރަސްމީ ދަތުރެއްގައި ރާއްޖެއިން ބޭރުގަ އެވެ. ޓޫރިސްޓުން މާލެ ގެންދަން ހުޅުލޭ ފަޅުގައި އޮތީ، އެމްޔޫ މަނިކުގެ އާއިލާ، ކޮލިގޭގެ ބޯޓެއް ކަމަށްވާ 'ކޯލާ' ބޯޓެވެ.

އަފީފް ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ޓޫރިސްޓް ގްރޫޕަށް މާލެ ފޭބުނީ އެދުވަހުގެ މެންދުރެއްހާ އިރު އެވެ. މާލޭގައި އޭރު ދުއްވާ ހަމައެކަނި ދެ ޓެކްސީ އޮތީ އެކަމަށް ކުއްޔަށް ނަގައިފަ އެވެ. ގްރޫޕްގެ ވިއްސަކަށް މީހުން ބަހާލީ، މިހާރު މާގިރި ހޮޓާ އެ ހުރި މާގިރިއަށާއި ކޮލިގޭ އާއިލީ ގެއެއް ކަމަށްވާ ކަނީރު ވިލާ (އޯކިޑް މަގުން ތީމުގެއާ ޖެހިގެން ހުޅަނގު ކަންމައްޗަށް) އަދި މިހާރު ސަން ސިޔާމް ބިލްޑިން ހުރި، އޭރުގެ ލަކްސްވުޑް އަށެވެ.

ޔޫރަޕް މީހުންގެ އާންމު ކެއުމަކީ ކޮބައިކަން އޭރު ދިވެހިންނަކަށް ނޭނގެ އެވެ. އެހެންކަމުން އެ ދުވަސްވަރުގެ އެންމެ މަޝްހޫރު އެއް ހޮޓާ 'ކްއީން އޮފް ދަ ނައިޓް'އަށް އޯޑަރުދިނީ، ބިރިއާނި އާއި ކުޅިކޮށް ކުކުޅާއި މަހާއި ރިހައިގެ ބާވަތްތަކަށެވެ.

މާގިރީގައި ދިގު މޭޒެއް ބަހައްޓައި، އޭގެ މަތީގައި އެ ހުރިހާ ބާވަތެއް، ފުރަތަމަ ދުވަހުގެ މެންދުރު ކެއުމަށް، އަތުރާލި އެވެ. އެކަމަކު އަފީފުމެންނަށް ލިބިވަޑައިގަތީ ހައިރާންކަމެވެ.

"އެއްވެސް މީހަކު ނުއެއް ކާ މާ ގިނަ އެއްޗިއްސެއް. ހުސް ބަތްކޮޅެއް ކާލީ،" މީގެ 50 އަހަރު ކުރީގެ ހަނދާންތައް އާކުރައްވަމުން އަފީފް ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭގެ ސަބަބު އެނގިވަޑައިގަތެވެ. ކުޅިވުމެވެ. ހަވާދަށް ވުމެވެ. ރާއްޖެ އައިސްގެން މި އުޅެނީ ދިވެހިންނާއި މި ސަރަހައްދުގެ މީހުންގެ އާންމު ކުޅި ކެއުންތައް މީރު ބައެއް ނޫންކަން ރޭކާލީ އެ ހިސާބުންނެވެ. އެވަރުގެ މައުލޫމާތު ވެސް އޭރު ނެތުމުން އަފީފް ވިދާޅުވީ "އަޅުގަނޑުމެން [އުޅުނީ] އެހާ އިގްނޯރެންޓް" ދުނިޔެއެއްގައި ކަމަށެވެ.

މެންދުރު ކެއުމުގެ ތަޖުރިބާއިން އަފީފް އާއި އެމްޔޫ މަނިކަށް ވަޑައިގަންނަވަން ޖެހުނީ ބާޒާރަށެވެ. ރޭގަނޑުގެ ކެއުމަށް މަސް ގަނެ، އެ މަސް، ޔޫރަޕް މީހުންނަށް ކެވޭ ކަހަލަ އެއްޗަކަށް ހަދާލި އެވެ. ބައެއް އެއްޗެހި ފެނު ކައްކައިގެން، އަނެއް ބައި އެއްޗެހި ތެލުލައިގެން، މިރުސް ނުލައި، ތައްޔާރުކުރި އެވެ. އޭގެ ރަހަ ހެޔޮވަރުކުރަން ލުނބޯ ހުތް ފިތައިގެން، އެ މީހުންނަށް، މެންދުރަށް ވުރެ މާ ރަނގަޅަށް، ރޭގަނޑު ކެވުނެވެ. 

ކޯބިން ވިދާޅުވެފައިވާ ގޮތުގައި މިއީ ޑައިވްކުރާނެ އާ މަންޒިލެއް ހޯދަން އޭނާ ފެއްޓެވި ދަތުރުގެ ބައެކެވެ. އޭނާ ރާއްޖެ ގެންނެވި މީހުންގެ ތެރޭގައި ނޫސްވެރިންނާއި ފޮޓޯގްރާފަރުން ހިމެނެ އެވެ. މޫދަށް ލޯބިކުރާލެއް ބޮޑުކަމުން އެމީހުން އައީ، އަފީފް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި، މަހަށް ޖަހަން ބަޑި ވެސް ހިފައިގެންނެވެ.

"ހެނދުނު ސައި ބޮއިގެން އެ ނައްޓާލަނީ ޕިކްނިކްއަށް،" އަފީފް ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭނާ ސިފަކުރެއްވި ގޮތުގައި މާލެއާ ކައިރި ފަޅުރަށްރަށަށް ގޮސް، މޫދަށް އެރި ހަދާލުމުން ރާއްޖޭގެ ރީތިކަން ފެނިފައި އެމީހުން ކޮސްވި އެވެ. އެފަދަ ރީތިކަމެއް އޭގެ ކުރިން އެ މީހުންނަށް ނުފެންނަ ފަދަ އެވެ. މިއީ ކޯބިން އާއި އަނެއް ތިން ބޭފުޅުން ވެސް އުއްމީދުކުރެއްވި ގޮތެވެ. ރާއްޖެއަކީ ޓޫރިސްޓުންގެ ހިތް އަތުލެވޭނެ ރީތިކަމެއްކަން، އެ ގްރޫޕް މާލޭގައި ތިބި ދުވަސްކޮޅުން އެކަނި ވެސް، ވަޒަންކުރެވުނެވެ.

"ރާއްޖޭގެ ކަނޑު އަޑީގެ ރީތިކަމަކީ މުޅި ދުނިޔެއިން ފެންނާނެ އެންމެ ހިތްގައިމު އެއް މަންޒަރު،" ޓޫރިސްޓުންގެ ފުރަތަމަ ދަތުރުގެ ތަޖުރިބާ ހިއްސާކުރައްވަމުން އޭރުގެ ނޫހަކަށް ދެއްވި އިންޓަވިއުއެއްގައި ކޯބިން ވިދާޅުވި އެވެ.

"އަހަރެމެންގެ މުޅި ދުވަސް ދިޔައީ މޫދުގައި. މޫދު އަޑީގެ ފޮޓޯ ނެގުން ވެސް ހިމެނޭ. އޭގެ ކޮންމެ މިނެޓަކީ ވެސް އަހަރެމެންނަށް އުފަލެއް."

ސްރީ ލަންކާގައި ހުރި ރާއްޖޭގެ އެމްބަސީއަށް 1971ގެ ފަހުކޮޅު ކޯބިން ކުރެއްވި ޒިޔާރަތުގައި ރާއްޖެއާ މެދު އޭނާ ޝައުގުވެރިވާ ސަބަބު ނަސީމު އަރިހު ވިދާޅުވި އެވެ: އިޓަލީ ޓޫރިސްޓުން ޑައިވްކުރާނެ އާ މަންޒިލެއް ހޯއްދެވުމެވެ. އެ އަހަރު އޭނާ ރާއްޖެއަށް ކުރެއްވި ފުރަތަމަ ދަތުރާއި އޭގެ ފަހުން 1972 ގައި ޓޫރިސްޓް ގްރޫޕް ގޮވައިގެން ކުރެއްވި ދަތުރުން، ރާއްޖެއަކީ ޑައިވިންއަށް އޭގެ ދެވަނައެއް ނެތް މަންޒިލެއްކަން ޔަގީންވި އެވެ.

މުޅި ދުވަހު މޫދުގައި ހޭދަކުރިޔަސް ފޫހިވުމެއް ނެތެވެ. ދިރުންތަކުން އޮތީ ފުރިފަ އެވެ. ރީތި ކުލަތަކުން ޖަރީވެފަ އެވެ.

މި ގްރޫޕްގައި ހިމެނޭ މީހުންގެ "%99 ޕަސެންޓް ތިބީ އަލުން ރާއްޖެ އަންނަން ބޭނުންވެފައި،" އެ ދަތުރަށް ފަހު މެއި 1972 ގައި އަލުން ރާއްޖެ ވަޑައިގެން ކޯބިން ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭރު އޭނާ ވަނީ އެ އަހަރު އިޓަލީން އިތުރު 150 މީހުން ގެނައުމުގެ ކަންކަން ރާވައިފަ އެވެ.

ދިވެހި ޓޫރިޒަމްގެ ފުރަތަމަ ދުވަހާ އެކު ރާއްޖެ ބޭރު ދުނިޔެއަށް ހުޅުވުނީ އެވެ. މަސްވެރި ރާއްޖެއަކުން ބޭރު މީހުންގެ ޗުއްޓީއަށް ވިއްކާލެވޭނެ ގުދުރަތީ ރީތިކަމެއްގެ ތެރެއިން އިގުތިސާދީ މުޅިން އާ ހަރަކާތެއް ފެށުނީ އެވެ.

ޒުވާން ހަތަރު ބޭފުޅުންގެ މަސައްކަތެވެ. ހިތްވަރެވެ. އުއްމީދެވެ. އެ ދުވަހުގެ ފަހުން ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމްގެ މި ބާނީންނާއި އާ އިންވެސްޓަރުން ފަހަތަށް ބަލާފައެއް ނުވެ އެވެ.