ރާއްޖެ އަޑިއަކަށް ނުދޭ! ގުދުރަތީ ވިލުންވެރިކަން ސައިންސްވެރިން ސިއްސުވާލައިފި

ދުނިޔެ ހޫނުވެ، ދެތަނޑީގައިވާ ގަނޑުފެންތައް ވިރިގެން ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު އުފުލުމުގެ ސަބަބުން އެންމެ ފުރަތަމަ 'އަޑިއަށް'ދާނެ ގައުމުތަކުގެ ލިސްޓުގައި ސައިންސްވެރިން ރާއްޖެ ހިމެނި އެވެ. މޫސުމީ ބަދަލު ދިރާސާކުރާ ބޭރުގެ ބޮޑެތި ޖަމިއްޔާތަކުން ލަފާކުރި ގޮތުގައި، މި ގަރުނު ނިމެންވާއިރަށް ރާއްޖޭގެ %80 އޮންނާނީ ކަނޑު އަޑީގަ އެވެ.

ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު އުފުލޭ ކަމާ މެދު ސުވާލު އުފައްދާނެ ޖާގައެއް މިއަދަކު ނެތެވެ. ހެދިފައިވާ އެތައް ދިރާސާއެއްގެ އިތުރުން ދިމާ ކުރިމަތިން ފެންނަ މަންޒަރުތަކުން ވެސް އެކަން ޔަގީންކުރެވެ އެވެ. އުފުލޭ ލޮނުގަނޑާ އެކު ރާއްޖެ މުޅިން އަޑިއަށް ދާނެ ކަމަށް ސައިންސްވެރިން ލަފާކުރީ، ކަނޑާ ހަނގުރާމަކޮށް ކުދިކުދި ރަށްތަކަކަށް ހިންދެމިލެވޭނެ ގޮތެއް ނޯންނާނެ ކަމަށް ބެލެވިގެންނެވެ.

ނަމަވެސް އެ ހުރިހާ ލަފާކުރުންތަކަށް މި ނާޒުކު ގައުމުން މިވަނީ ގޮންޖަހާލައިފަ އެވެ. ރާއްޖޭގެ ރަށްތައް، ސައިންސްވެރިން ކުރިން ހީކުރި ގޮތަށް، އަޑިއަކަށް ނުދެ އެވެ.

އެކަމަށް ބާރުދޭ ދިރާސާތަކަކާ ހަވާލާދީ ދުނިޔޭގެ އެންމެ ނަން މަޝްހޫރު އެއް ނޫސް ކަމަށްވާ ނިއު ޔޯކް ޓައިމްސްް އިން ރާއްޖޭގެ ރަށްތަކާ ބެހޭ ގޮތުން މިދިޔަ ހަފްތާގައި ޖެހި ރިޕޯޓުން އެތައް ބަޔަކަށް ލިބުނީ ހައިރާންކަމެވެ.

އުފުލެމުންދާ ލޮނުގަނޑާ އެކު ތިރި ޖަޒީރާ ރަށްތަކަށް އަންނަ ބަދަލުތައް ދެނެގަންނަން ސައިންސްވެރިން ކަމަށްވާ އާތާ ވެބް އާއި ޕޯލް ކެންޗް މަސައްކަތް ފެށީ، މަތިން ފެންނަން އޮތް މަންޒަރު ބަލައިގެންނެވެ. އެގޮތުން، 20 ވަނަ ގަރުނުގެ މެދަކާ ހިސާބުން ފެށިގެން ޕެސިފިކް ކަނޑުގެ 27 ޖަޒީރާ ރަށެއްގެ އޭރިއަލް ފޮޓޯ އެއްކޮށް، ފަހުގެ ފޮޓޯތަކާ އަޅާބެލި އެވެ.

އެ ހޯދުންތަކުން ސައިންސްވެރިންނަށް ލިބުނީ ހައިރާންކަމެވެ. ސަބަބަކީ:

އެ ހޯދުންތަކުގެ އަލީގައި އެހެން ސައިންސްވެރިން ވެސް ވަނީ އިތުރު މައުލޫމާތު އެއްކޮށްފަ އެވެ. އެގޮތުން މިހާތަނަށްް ހާހެއްހާ ރަށްރަށަށް އައިސްފައިވާ ބަދަލުތައް ބެލިއިރު، ފާހަގަކުރެވިފައިވަނީ ދާދި އެއް ކަންތައްތަކެކެވެ. ބައެއް ރަށްރަށް ގިރައިގެން ކުޑަވެފައިވާ އިރު، ބައެއް ރަށްރަށް ވޮޑިގެން ބޮޑުވެފައިވެ އެވެ. ނަމަވެސް ގިނަ ރަށްރަށަށް ޖުމްލަކޮށް މާބޮޑު ބަދަލެއް ނާދެ އެވެ.

ގުދުރަތީ ގޮތުން ރާއްޖެއަށް ލިބިފައިވާ ހާއްސަ ސިފަތަކުގެ ސަބަބުން ސައިންސްވެރިންގެ މެދުގައި ރާއްޖެ އަބަދުވެސް މަގުބޫލެވެ. މީގެ އިތުރުން މޫސުމީ ބަދަލުގެ އަސަރުތައް އެންމެ ފުރަތަމަ ފެންނަން ފަށާ ގައުމުތަކުގެ ކުރީގައި ރާއްޖެ އޮތުމާ އެކު އެމީހުންގެ ޝައުގުވެރިކަން ވަނީ ވަކިން ބޮޑުވެފަ އެވެ.

އެގޮތުން ރާއްޖޭގެ އެންމެ ބޮޑު އަތޮޅުކަމަށްވާ ހުވަދު އަތޮޅަށް ސައިންސްވެރިންގެ ޓީމަކުން އައިސް، ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު އުފުލުމުގެ ސަބަބުން ރަށްތަކަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ ފުނަށް ވާސިލްވުމުގެ މަސައްކަތް ވަނީ ފަށައި ފަ އެވެ. އެ ސައިންސްވެރިންނާ އެކު ނިއުޔޯކް ޓައިމްސްގެ ޓީމެއް ވެސް ރާއްޖެ އައިސް ދެ ހަފުތާ ހޭދަކުރި އެވެ. އެ ނޫހުގެ ރިޕޯޓްގައި ފާހަގަކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި ހޯދުންތަކުން ދައްކަނީ:

މިހާރު ރާއްޖޭގައި ހަރަކާތްތެރިވަމުން އަންނަ ސައިންސްވެރިން ހޯދަން މަސައްކަތްކުރަނީ ބައެއް ރަށްރަށް ކުޑަވި އިރު އަނެއް ބައި ރަށްރަށް ބޮޑުވުމުގެ ފަހަތުގައިވާ ސަބަބުތަކެވެ. މި ސައިންސްވެރިންގެ ޓީމުގައި 2010ގެ ނެރުނު ދިރާސާގެ ބައިވެރިޔާ ޑރ. ކެންޗް ވެސް ހިމެނެ އެވެ.

ކެންޗްގެ ދިރާސާގައި އޭނާ ވަނީ ވަކިވަކި ރަށްރަށަށް އައިސްފައިވާ ތަފްސީލީ ބަދަލުތަކުގެ ބައެއް ތަފްސީލްތައް ވެސް ހޯދައިފަ އެވެ. އެގޮތުން ނިއު ޔޯކް ޓައިމްސްގެ ރިޕޯޓުގައި ގދ.ގެ ފަޅުރަށެއް ކަަމަށްވާ ކަނޑަހަލަގަލާގެ ބައްޓަން ބަދަލުވެފައިވާ ގޮތް ތަސްްވީރުތަކުން ދައްކުވައިދިނެވެ.

މިދިޔަ ބައި ގަރުނުގެ ތެރޭގައި މި ރަށުގެ ބައްޓަމަށް ފާހަގަކޮށްލެވޭ ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް އަ އެވެ. އެގޮތުން، ފުރަތަމަ އުތުރު ބިތްތައް ގިރައިގެން ގޮސް، ދެކުނު ފަރާތް ވޮޑުނެވެ. ދެން އައި ފަސް އަހަރުގެ ތެރޭގައި އިރުމަތީ ކޮޅު ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ގިރި އެވެ. ދެން، ހުޅަނގު ފަރާތުގެ ވެލިގަނޑު ބޮޑުވި އެވެ. އަދި ކަންކުއްޗަށްވާ ގޮތަށް 2019ގައި ހުޅަނގު އުތުރުގައި އުފެދުނު ވެލިގަނޑު މިހާރު ވަނީ ދެ ފަރާތަށް ހަމަހަމައަށް ފެތުރިފަ އެވެ. މީގެ 55 އަހަރު ކުރިން ކުކުޅުބިސް ބައްޓަމަށް އޮތް ކަނޑަހަލަގަލާ މިހާރު ފެންނަނީ އެއްކޮޅަށް އޫކޮށް، އަނެއްކޮޅަށް ވަށްކޮށެވެ.

ސައިންސްވެރިންގެ މި ހޯދުންތަކުން ދައްކުވައިދެނީ، ގުދުރަތީ ނިޒާމުތަކުގެ ފުރިހަމަކަމާއި، ތިރި ޖަޒީރާ ރަށްތަކުގެ ވިލުންވެރިކަމެވެ. ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު އުފުލޭ ވަރަކަށް ބިން ތިރި ރަށްތައް އެކަމަށް ހޭނެމުންދާ ކަމެވެ. އެހެން ކަމަށްވާ ނަމަ، މޫސުމީ ބަދަލުތަކަށް ހޭނުމުގެ ގޮތުން އަހަރެމެން ކުރަން ޖެހޭ ކަމެއް އެބައޮތް ހެއްޔެވެ؟

އެންމެ ފަހުގެ ނަތީޖާތަކުން ރާއްޖެ 'އަޑިއަށް' ނުދާކަން ސާބިތުވި ނަމަވެސް، މޫސުމީ ބަދަލުތަކާ އެކު އަހަރެމެންނަށް ކުރިމަތިވާ ނުރައްކާތައް އެހިސާބަކުން ނުނިމެ އެވެ. ފެންބޮޑުވުމާއި އުދަ އެރުމުގެ ހާދިސާތައް ގިނަވުމާއި ހޫނުމިން މައްޗަށް ދިޔުން ފަދަ އެތައް ކަމެއް އަހަރެމެން މިހާރު ވެސް މިގެންދަނީ ތަހައްމަލު ކުރަމުންނެވެ. މީގެ އިތުރުން ވެސް:

ގުދުރަތީ ނިޒާމުތައް ކިތައްމެ ފުރިހަމަ ނަމަވެސް، އެ ނިޒާމުތަކަށް ބުރޫއަރާ ގޮތަށް ހިންގާ ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތަކުގެ ސަބަބުން ރަށްތަކުގެ ވިލުންވެރިކަން ހަލާކުވާތަން އަހަރެމެންނަށް ދަނީ ފެންނަމުންނެވެ. އެގޮތުން، ބަނދަރު ހެދުން ފަދަ ބިޔަ މަޝްރޫއުތައް ހިންގުމާއެކު ކުއްލިއަކަށް ރަށްގިރުމުގެ ބޮޑެތި މައްސަލަތައް ދިމާވެފައިވާ ރަަށްރަށް ފާހަގަކުރެވެ އެވެ.

ހިމަންދޫއަށް ވެސް ދިމާވީ އެކަހަލަ ގޮތެކެވެ. އެރަށުގެ ބަނދަރު ހެދުމާއެކު ކުރިން ރަށުގެ ވަށައިގެން ވޮޑެމުން ދިޔަ ފަސްގަނޑު، ބަނދަރާ ހަމައިން ބްލޮކްވެ، ބޭރަށް ދަމައިގަތެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، ހައިރާންވާހާ ބާރުމިނުގައި ހުޅަނގު ފަރާތް ގިރަން ފެށި އެވެ.

އެހެންކަމުން، އާ ހޯދުންތަކާއި މައުލޫމާތުގެ އަލީގައި ވެއްޓަށް ގެއްލުންނުވާ ގޮތަށް މަޝްރޫއުތައް ކުރިއަށް ގެންދިޔުމަކީ ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. ކޮންކްރީޓު ތަރައްގީއަށްޓަކައި ވިލުންވެރިކަން ގުރުބާން ނުކޮށް، ތަޖުރިބާކާރުންނާ ގުޅިގެން އާ އީޖާދީ ހައްލުތައް ހޯދުމަށް މަސައްކަތް ކުރުން މުހިއްމެވެ.

މިހާރު ރާއްޖޭގައި ދިރާސާތައް ހަދަމުންދާ ސައިންސްވެރިންގެ ޓީމުން ވެސް އުންމީދު ކުރަނީ އެފަދަ ހައްލުތަކަށެވެ. ކޮންމެ ރަށެއްގެ ވަށައިގެން ތޮށިލުމުގެ ބަދަލުގައި، އެޅިދާނެ ބައެއް ފިޔަވަޅުތަކުގެ ތެރޭގައި އެމީހުން ފާހަގަކުރަނީ:

ރާއްޖޭގެ ރަށްތަކުގެ ވަށައިގެން ވޮޑެނީ ލަނޑާ ފަދަ މަސްމަހާމެހި ފަރުތަކުގައިވާ މުރަކަތަކާއި ގާތައް ކެއުމަށްފަހު އުފައްދާ ވެއްޔެވެ. އެހެންކަމުން، ރަށްރަށުގެ ވަށައިގެން ވެލި ވޮޑުން ބިނާ ވަނީ ފަރުތަކާއި މަސްމަހާމެހީގެ ދުޅަހެޔޮކަމުގެ މައްޗަށެވެ.

ގާހުދުވުމުގެ ގްލޯބަލް އިވެންޓުތައް ގިނަވުމާއި، ބިން ހިއްކުމާއި ވެލި ނެގުން ފަދަ ބޮޑެތި މަޝްރޫއުތަކުގެ ސަބަބުން ފަރުތައް މަރުވުމުގެ ހިރާސް އިންތިހާއަށް ބޮޑުވެފައިވާ މި ދަނޑިވަޅުގައި މިއީ ކޮންމެހެން ވިސްނަން ޖެހޭ ކަމެކެވެ.

ވޯލްޑް ބޭންކުން މިއަހަރު ރާއްޖެއާ ބެހޭ ގޮތުން ނެރުނު 'ކަންޓްރީ އެންވަޔަރަމެންޓަލް އެނޭލިސިސް'ގައި ވެސް ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތަކުގެ ސަބަބުން ފަރުތަކަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތައް ލިބެމުންދާކަން ފާހަގަކޮށް، ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު އުފުލެމުން ދާއިރު، ކުރިއަށް އޮތް ތަނުގައި ރާއްޖޭގެ ރަށްރަށަށް އެކަމަށް ހޭނެވެން އޮތީ ފަރުތަކުގެ ސިއްހަތު ރަނގަޅުވެގެން ކަން ފާހަގަކުރި އެވެ. ސަބަބަކީ:

ފަރުތަކުގެ ނިޒާމާ ނުލާ، ފެންބޮޑުވުމުގެ ސަބަބުން ލިބޭ ގެއްލުންތައް ފޫބައްދަން ރާއްޖެއިން ކޮންމެ އަހަރަކު ގައުމުގެ އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ ނިސްބަތް ނުވަތަ ޖީޑީޕީގެ %8 ހަރަދުކުރަން ޖެހޭނެ ކަމަށް ވެސް ވޯލްޑް ބޭންކުގެ ރިޕޯޓުގައިވެ އެވެ. 

މިހާތަނަށް ލިބިފައިވާ މައުލޫމާތުން ހާމަވާ ހަގީގަތަކީ، ދުނިޔެ ހޫނުވުމުގެ ސަބަބުން އަންނަމުންދާ ބަދަލުތަކަށް ހޭނުމުގެ ވިލުންވެރިކަން ގުދުރަތީ ނިޒާމުތަކަށް ލިބިގެންވާ ކަމެވެ. ކަނޑުގެ ސަތަހައިގެ ހޫނުމިން މައްޗަށް ދާއިރު، މުރަކަތަކުން ދަނީ އެކަމަށް ހޭނެމުންނެވެ. ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު އުފުލެމުންދާ އިރު ރަށްތަކުން ވެސް ދަނީ އެކަމަށް ހޭނެމުންނެވެ.

ގުދުރަތީ ނިޒާމުތަކަށް ފޫބެއްދެއް ނެތީ އިންސާނީ އަމަލުތަކުގެ ސަބަބުން ލިބޭ ގެއްލުންތަކެވެ. ފަރުތަކަށް ވެސް، ރަށްތަކަށް ވެސް އެންމެ ބޮޑު އަސަރެއް ކުރަނީ އަހަރެމެންގެ އަމަލުތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. މޫސުމީ ބަދަލުތަކާއެކު ލިބިދާނެ ގެއްލުންތައް ކުޑަކުރުމަށް އަހަރެމެން ކުރަންޖެހޭ އެންމެ ބޮޑު ކަމަކީ، ވެށި ހިމާޔަތްކޮށް، ވެށިން ހިމާޔަތް ހޯދުމެވެ.