ބަރަހަނާ ސައިޓުތައް ބްލޮކް ކުރިޔަސް ޑިމާންޑް ނައްތާލެވޭނެތަ؟

ބަރަހަނާ ވެބްސައިޓްތައް ބްލޮކް ކުރުމަކީ ރައީސް މުހައްމަދު މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ވަޑައިގެންނެވުމަށް ފަހު މިހާތަނަށް ނިންމަވާފައިވާ ނިންމެވުންތަކުގެ ތެރެއިން އާއްމުންގެ ތައުރީފު އެންމެ ބޮޑަށް ލިބުނު އެއް ނިންމުމެވެ. ގިނަ ބަޔަކު އެކަން ސިފަކުރަނީ މީގެ ކުރިން އެއްވެސް ވެރިއަކަށް ކުރަން ނުކެރުނު މުހިއްމު ކަމެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ.

ސަރުކާރުން އެކަމާ ގުޅޭ ވަކި އުސޫލެއް، ނުވަތަ ގަވައިދެއް އާންމު ކޮށްފައެއް ނުވެ އެވެ. ނަމަވެސް ލަދު ހުތުރު މަންޒަރު ހުންނަ ހުރިހާ ސައިޓަކަށް ނުވަދެވޭ ގޮތް ހެދުމުގެ މަސައްކަތް މި ހަފްތާގެ ތެރޭގައި ކުރިއަށްދާ ކަމަށް ސަރުކާރުން ވަނީ ބުނެފަ އެވެ. މިއީ ބަރަހަނާ މަންޒަރު ބެލުމާއި ޕޯންއަށް ދެވިހިފުން ފަދަ، މުޖުތަމައުގެ ތެރޭގައި ވަކިހިއްޕާލާފައިވާ މައްސަލަތަކުގެ "ހައްލު" ކަމަށް އެތައް ބަޔަކު ދަނީ ބުނަމުންނެވެ.

ބަރަހަނާ ސައިޓުތައް އާންމުވެގެން ގޮސް، ހުރިހާ އުމުރުފުރާއެއްގެ މީހުން ވެސް އެ ވެބްސައިޓްތައް ދަނެ އެވެ. އެކިވަރުގެ ގެއްލުންތައް ލިބޭ މިފަދަ ބޮޑު އިޖުތިމާއީ މައްސަލައަކާ މެދު ފިޔަވަޅެއް މި އެޅުނީ އަދި އަލަށެވެ.

ނަމަވެސް، ފިޔަވަޅު މި އެޅުނީ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތަށް ހެއްޔެވެ؟

ޕޯން އަކީ، މުޅި ދުނިޔޭގައި ވެސް ހިޔާލުތަފާތުވުން ބޮޑު މައްސަލައެކެވެ. މާގިނައިން ޕޯން ބެލުމުގެ ސަބަބުން، ނުވަތަ ޕޯންއަށް ދެވިހިފުމުގެ ސަބަބުން މީހާގެ ސިކުނޑި އާއި މިޒާޖާއި، ޖިންސީ ދިރިއުޅުމާއި މުޖުތަމައުއަށް ވެސް ނުރަނގަޅު އަސަރުތަކެއް ކުރާ ކަމަށް ދުނިޔޭގެ އެކި ހިސާބުތަކުގައި ހަދާފައިވާ ދިރާސާތަކުން ދައްކަ އެވެ.

ޕޯންގެ ސަބަބުން ލިބޭ ގެއްލުންތަކުގެ ތެރޭގައި:

ކައިވެެނީގެ ގުޅުން ހީނަރުވުމަށް މަގުފަހިވުން

ދެވިހިފުމުގެ ސިފަތައް އަށަގަތުން 

ޖިންސީ އަނިޔާ 'ނޯމަލް' ވުން

ޖިންސީ އެދުން ފުއްދުމުގައި ގޮންޖެހުންތައް ކުރިމަތިވުން

ސިކުނޑި މަސައްކަތް ކުރާ ގޮތަށް ބަދަލު އައުން

ޖިންސީ ވަގުފާރިއަށް މަގުފަހިވުން

ރާއްޖޭގައި ބަރަހަނާ ސައިޓުތަކަށް ވަންނަ ކަމަށް އެއްބަސްވާ މީހަކު ނޫޅެ އެވެ. އެ ވާހަކަ ދެކެވުނަސް އެފަދަ ކަމެއް ނުކުރާ ކަމަށް އެންމެން ވެސް ވަގުތުން ބުނެ އެވެ.

އެކަމަކު، ތަފާސްހިސާބުތަކުން ފެންނަ މަންޒަރު މުޅިން ތަފާތެވެ. ވެބް ޓްރެފިކް އެނަލައިޒް ކުރާ ސައިޓެއް ކަމަށްވާ 'ސެމްރަޝް' އިން އެއްކޮށްފައިވާ މައުލޫމާތުން ދައްކާ ގޮތުގައި:

ހަމައެކަނި މި އަދަދުތަކުން ވެސް ރާއްޖޭގައި ބަރަހަނާ ވެބްސައިޓުތަކަށް ބޮޑު ޑިމާންޑެއް އޮތް ކަން ވަރަށް ސާފެވެ. ސުވާލަކީ، އެ ޑިމާންޑް އުފެދެނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟

ޕޯން އަށް މުޅި ދުނިޔޭގައި ވެސް ޑިމާންޑް ބޮޑެވެ. ދިރާސާތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި މީހުން ޕޯން ބަލާ ސަބަބުތަކުގެ ތެރޭގައި:

ޕާކިސްތާން، މިސްރު، އީރާން އަދި އިންޑިއާ އަކީ ޕޯން ސައިޓުތައް ބްލޮކް ކޮށްފައިވާ ބައެއް ގައުމުތަކެވެ. ނަމަވެސް، އާބާދީގެ ނިސްބަތުން މުޅި ދުނިޔޭގައި ވެސް އެންމެ ގިނައިން ބަރަހަނާ ކޮންޓެންޓް ބަލާ ގައުމުތަކުގެ ގަދަ ދިހައެއްގައި މި ހުރިހާ ގައުމެއް ހިމެނެ އެވެ.

ޕޯން ބެލުމާއި ބަރަހަނާ ކޮންޓެންޓަށް ދެވިހިފުމުގެ ސިފަތައް އަށަގަތުމާއި، އެކަމުގެ ސަބަބުން ކުރިމަތިވާ އެހެން އިޖުތިމާއި މައްސަލަތަކަކީ ރާއްޖޭގައި 'ނުދައްކާ ވާހަކަ'އަކަށް ވެފައި އޮތް ބޮޑު އިޖުތިމާއީ މައްސަލައެކެވެ. 

މި ހާލަތުގައި، މައްސަލައިގެ ކުޑަބޮޑުމިން ވެސް ރަނގަޅަށް ނޭނގި، ބަރަހަނާ ސައިޓުތައް ބްލޮކް ކުރުމުން ނުކުންނާނީ ކޮންކަހަލަ ނަތީޖާއެއް ހެއްޔެވެ؟

"ޓައް ކިޔާފައި ކުއްލިއަކަށް ބޭން އަކަށް ދިޔައިމަ ސީކްރެސީ ބޮޑުވާނެ. ޑާކް ނެޓް ބޭނުންކުރުމާއި ޕިއާ-ޓު-ޕިއާ ޝެއާރިިންއަށް ދިޔުމާއި، މިކަހަލަ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ނޭނގޭ ގޮތްގޮތަށް ދެން އެ ކަންތައްތައް ހިނގާނީ،" މިއީ ޑްރަގް ޑިމާންޑް ރިޑަކްޝަންގައި މަސައްކަތް ކުރައްވާ އަލީ އަދީބު އެ ސުވާލަށް ދެއްވި ޖަވާބެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވީ، ކަމުގެ ހަގީގަތް ދެނެގަނެ، އެކަމަކާ ބެހޭގޮތުން ހޭލުންތެރިކަން އިތުރު ކުރުން އެއް ފަރާތުގައި ބާއްވާފައި، "ކަމެއް ވީމަ، ކުއްލިއަކަށް އެ ނަގާ ޑިޒިޝަން އިން އަޅުގަނޑުމެން ބޭނުންވާ ނަތީޖާ ނުނުކުމެދާނެ" ކަމަށެވެ.

"އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތަކީ އަސްލު ހަގީގަތުގައި އެ މައުލޫމާތު ކުދިންނަށާއި މީހުންނަށް ކޮމްޕްރިހެންސިވް ކޮށް ލިބުން. ލިބިފައި، އެމީހުން އަމިއްލައަށް ނިންމުން، ތިމަންނަމެން ބަލާކަށް ނުވާނޭ މިއެއް، މިއީ ގެއްލުން ހުރި އެއްޗެކޭ."

މަސްތުވާތަކެއްޗާއި އެޗްއައިވީއާ ބެހޭގޮތުން ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކޮށް، އެޑިކްޝަނުން އަރައިގަންނަން އެހީތެރިވެދޭ 'ޖާނީ' ޖަމިއްޔާގެ މާސްޓާ ޓްރެއިނަރަކަށް ވެސް އުޅުއްވާ އަދީބު ގަބޫލުކުރައްވާ ގޮތުގައި، ރާއްޖެއަށް މިވަގުތު އެންމެ މުހިއްމީ ހޭލުންތެރިކަމެވެ.

"ރާއްޖޭގައި ވާގޮތަކީ، ކޮމްޕްރިހެންސިވް ސެކްޝުއަލް އެޑިއުކޭޝަން ނޯންނާތީ، ފޯނުން [ބަރަހަނާ ސައިޓުތަަކަށް ވަދެގެން] މި ދަސްކުރަނީ. އޭގެ ނަތީޖާ އަސްލު ވަރަށް ނުރައްކާ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

"ބައިވަރު ނުބައި މައުލޫމާތު ލިބުމާ، އެހެން ކަހަލަ ވިސްނުން ގެންގުޅުމާ، ރިލޭޝަންޝިޕް މައްސަލަތައް ޖެހުމާ، އެއިން ފެންނަ އެއްޗެހި އެއީ ރިއަލިޓީ ކަމަށް ގަބޫލުކުރެވުމާ، މިކަހަލަ ބައިވަރު ކަންތައްތަކެއް އާދޭ."

ދިވެހިންގެ ތެރެއިން ގިނަ ބަޔަކު ގަބޫލުކުރާ ގޮތާ ހިލާފަށް، ކޮމްޕްރިހެންސިވް ސެކްޝުއަލް އެޑިއުކޭޝަން (ސެކްސް އެޑް) އަކީ ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގާ ގޮތް ދަސްކޮށްދިނުމެއް ނޫނެވެ. އޭނާގެ މަސައްކަތުގެ ދާއިރާގެ ގޮތުން ކޮމްޕްރިހެންސިވް ސެކްޝުއަލް އެޑިއުކޭޝަން ވެސް ދެއްވާ އަދީބު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި، އެފަދަ ތައުލީމު ރާއްޖޭގައި ދިނުމަކީ ކޮންމެހެން ބޭނުން ކަމެކެވެ. 

ސެކްޝުއަލް އެޑިއުކޭޝަން ދިނުމުގައި ހިފަހައްޓާ ވަކި މިންގަނޑުތަކެއް ވެ އެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އަދީބު ފާހަގަކުރެއްވީ:

ސެކްސް އެޑްގެ މުހިއްމުކަމުގެ ވާހަކަ ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ދޭތެރެ ދޭތެރެއިން ދެކެވެ އެވެ. ނަމަވެސް، އެކަމާ ދެކޮޅު ހަދާ މީހުންގެ އަޑު ގަދަކަމުން މިހާތަނަށް ރާއްޖޭގައި ނަތީޖާއެއް ނެރެވޭ ފަދަ ގޮތަކަށް އެކަން ކުރެވިފައެއް ނުވެ އެވެ. 

"އަޅުގަނޑުމެންގެ އަދިވެސް މި ހުންނަނީ ވަރަށް ބޯދާ ވިސްނުމެއް. [މީހުން ގަބޫލުކުރަނީ] ޑްރަގްސްގެ ވާހަކަ ދައްކައިފިއްޔާ ގިނައިން މީހުން ބޯނީއޭ، ކޮންޑަމްސްގެ ވާހަކަ ދައްކައިފިއްޔާ ގިނައިން މީހުން ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގާނީއޭ،" އަދީބު ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.

"އެކަމަކު އަޅުގަނޑުމެން އެންމެނަށް ވެސް އެނގެން ޖެހޭ ހަގީގަތެއް އެއީ. ނޭނގި ހިންގުމާއި، މީހާގެ އަމިއްލަ ޗޮއިސްއެއް އޮވެގެން ހިންގުމާ ވަރަށް ތަފާތު."

އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި، ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގުމާ ބެހޭ ގޮތުން ހޭލުންތެރިކަން ނެތުމުގެ ސަބަބުން ހާއްސަކޮށް އަންހެނުންނާއި އަންހެންކުދިން ނުރައްކަލަށް ހުށަހެޅޭ މިންވަރު އިތުރުވެ އެވެ. އެގޮތުން އޭނާ ފާހަގަކުރެއްވި ގޮތުގައި:

ހޭލުންތެރިކަން ނެތުމުގެ ސަބަބުން އުފެދޭ މިފަދަ އިޖުތިމާއީ މައްސަލަތައް ހައްލު ކުރަން މަސައްކަތް ފެށޭނީ ވެސް މުޖުތަމައުގެ ހާލަތު ރަނގަޅަށް ދެނެގަނެވިގެންނެވެ. ބަރަހަނާ މަންޒަރުތައް ބަލަން ފަށާ އުމުރު، އެކަމަށް ދެވިހިފުމުގެ އާދަ އަށަގެންފައިވާ މީހުންގެ ނިސްބަތް، އެކަމަށް ހުށަހެޅޭ ކުދިންނާއި މީހުންގެ ވިސްނުން ހުންނަ ގޮތް، އަދި އާންމުކޮށް ހުށަހެޅޭ ކަންތައްތައް މިއީ ކޮންމެހެން ހޯދަން ޖެހޭ މައުލޫމާތެވެ.

ނަމަވެސް، މިހާތަނަށް ރާއްޖޭގައި މިކަމާ ބެހޭގޮތުން އެއްވެސް ދިރާސާއެއް ހަދާފައެއް ނުވެ އެވެ. އިޖުތިމާއީ ގިނަ މައްސަލަތަކުގައި ރާއްޖޭގެ ހާލަތު ރަނގަޅަށް ދެނެގަނެވޭނެ ފަދަ ދިރާސާތައް ނެތުމަކީ އަދީބުގެ ވަރަށް ބޮޑު ކަންބޮޑުވުމެކެވެ.

"މައުލޫމާތު ލިބިގެން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ރަނގަޅު އެއްޗެއް ޑިވެލޮޕް ކުރެވޭނީ. އަޅުގަނޑުމެން މިކަން ކިޔަވައިގެން ތިއްބޭ ކިޔާފައި ކުއްލިއަކަށް އަޅުގަނޑުމެން ނުވާނެ ޕްރިވެންޝަން ޕްރޮގްރާމެއް ޑިޒައިން ކުރާނީ މިހެންނޭ ކިޔާފައި [އެކަން] ނިންމާކަށް،" އަދީބު ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.

އަދީބު ގަބޫލުކުރައްވާ ގޮތުގައި، މަސްތުވާތަކެތީގެ މައްސަލަ އާއި، ރާއްޖޭގައި ފަހަކަށް އައިސް އިތުރުވަމުންދާ ގޭމްބްލިން އެކޭ އެއްފަދައިން ޕޯން ބެލުމަކީ ވެސް ދެވިހިފުމުގެ ސިފަތައް އަށަގަންނަ، ބޮޑު އިޖުތިމާއީ މައްސަލަ އެކެވެ.

މިފަދަ ކޮންމެ އިޖުތިމާއީ މައްސަލައެއްގައި ވެސް އިސްކަން ދޭން ޖެހޭނީ މައްސަލަ ގޯސް ވުމުގެ ކުރިން އެކަން ދެނެގަނެ، މައްސަލަ މުލުން ލުހެލުމަށެވެ. މައްސަލަ ގޯސްވެގެން ފަޅައިގަންނަ ކުރިތައް ކިތައްމެ ވަރަކަށް ކޮށި ނަމަވެސް، މޫގަނޑު ވަރުގަދަ ނަމަ، އިތުރު ކުރިތައް ފަޅާނެ އެވެ.

ރާއްޖޭގައި އެންމެ ބޮޑުވެފައިވާ އެއް އިޖުތިމާއީ މައްސަލަ ކަމަށްވާ މަސްތުވާތަކެތީގެ މައްސަލަ، މިހާ ދުވަސް ވެގެން ދިޔައިރު ވެސް ހައްލުވެފައި ނުވަނީ، ދުރާލާ ފިޔަވަޅުއެޅުމުގެ ވިސްނުމަކުން ވިސްނައިގެން އެކަމުގެ ފުނަށް ވާސިލްވެވިފައި ނުވާތީ ކަމަށް އަދީބު ގަބޫލުކުރައްވަ އެވެ.

"އަޅުގަނޑުމެން ޕްރިވެންޓެޓިވް ވިސްނުމަކުން ވިސްނަންވީ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. "ވަރަށް މުހިއްމު ކަންނޭނގެ އެކަހަލަ ސަގާފަތެއް އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރޭގައި އޮތުން، ކަންތައްތައް ޕްރިވެންޓް ކުރުމުގެ."

އަދީބު ފާހަގަކުރެއްވިގޮތުގައި ދުރާލާ މައްސަލަ ދެނެގަނެ، އެކަންކަމުގެ ތެރެއަށް މީހުން ހުށަހެޅުމުގެ ކުރިން އެކަމާ މެދު ހޭލުންތެރި ކުރުވާ، އެކަމުން ދުރުހެލިވާން ދަސްކޮށްދިނުމުން:

މިހާރު ވެސް، އުރީދޫ އާއި ދިރާގު ފަދަ އިންޓަނެޓް ސާވިސް ޕްރޮވައިޑާޒްގެ އަތުން ލިބެން ހުރި މައުލޫމާތުތައް ހޯދާ، ޕޯން ބެލުމުގެ މައްސަލައާ މެދު އަމަލު ކުރާނެ ގޮތުގެ ޕްލޭނެއް ހަދަން ފެށިދާނެ ކަމަށް އަދީބު ގަބޫލުކުރައްވަ އެވެ. އަދި މިކަމާ ގުޅޭގޮތުން ފެންވަރު ރަނގަޅު ދިރާސާތައް ހެދުމަކީ ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ކަމުގައި އޭނާ ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.

"[ބަރަހަނާ ސައިޓުތައް] ބޭން ކުރުމަކީ ގޯސް ފިޔަވަޅެއް ނޫން. އެކަމަކު މި މައްސަލައަށް ހައްލެއް ހޯދަން އެންމެ މުހިއްމު ކަމެއް ދީގެން ކުރަން ޖެހޭ ކަމަކީ ރާއްޖޭގެ ސަގާފަތާ ގުޅޭގޮތަށް ކޮމްޕްރިހެންސިވް ސެކްޝުއަލް އެޑިއުކޭޝަން ދިނުން،" އަދީބު ވިދާޅުވި އެވެ.