ރަށެއްގެ އަތިރިމަތީގައި އަންހެނުން ވަގުތު ހޭދަކުރަނީ: ތަފާތު މަސައްކަތްތައް ކުރަން ބޭނުންވޭ (ދައުރު ފޮޓޯ/އައިމިނަތު ޝިފްލީން)
ވައުދުވި ލޯނު ނުލިބިގެން ޝަކުވާތައް ބޮޑުވެފައި
ކަމެއް ކުރަން ނިންމުމަކީ އަދި އެކަމެއް ކުރެވުމެއް ނޫނެވެ. މިސާލެއް ދައްކާ ނަމަ، ނިޔަތް ގަތުމަކުން އަދި ރޯދަ ހިފުނު ކަމަކަށް ނުވެ އެވެ. ކާން ގަސްތުކުރިޔަސް ބަނޑެއް ނުފުރޭނެ އެވެ.
މިފަދަ މިސާލެއް ސިޔާސީ ވައުދުތަކުން ވެސް ދެއްކިދާނެ އެވެ. އެއްބަސްވުމެއްގައި ސޮއި އަޅާލުމަކުން މަޝްރޫއު ނިމުނީކީ ނޫނެވެ. އެންމެ ވެލި މުށެއް އެއްލައިލިޔަކަސް ފަޅެއް ނުހިއްކެ އެވެ. ބުރިޖެއްގެ ކުރެހުން ދައްކާލިޔަކަސް އެ ބުރިޖަކުން ދަތުރެއް ނުކުރެވެ އެވެ. މިހެން ގޮސް ކިތަންމެ މިސާލެއް ވެސް ދެއްކިދާނެ އެވެ.
ދައްކަން މި އުޅެނީ އަންހެނުންނަށް އަމާޒުކޮށް މި ސަރުކާރުން ތައާރަފްކުރި ލޯނު ސްކީމެއްގެ ވާހަކަ އެވެ. ކުރިން ބުނި މިސާލުތަކާ އެއްގޮތަށް ބުނާ ނަމަ، ލޯނު ޕްރޮގްރާމެއްގެ ވައުދު ފުއްދެނީ އެ ލޯނަށް އެދޭ ބަޔަކަށް ފައިސާ ދޫކުރެވުނީމަ އެވެ. ނަމެއް ކިޔައި، ލޯނު ތައާރަފުކޮށް، ލޯނަށް ކުރިމަތިލާން ހުޅުވާލުމަކުން ވައުދު ފުއްދުނީކީ ނޫނެވެ.
ފަށާ މަދަދު: ނުފަށަނީ މަދަދު ލިބުން
ވިޔަފާރީގެ ދާއިރާއަށް ނުކުންނަން ބޭނުންވާ އަންހެނުންނަށް ހާއްސަ ލޯނު ސްކީމެއް ތައާރަފްކުރައްވާނެކަން އިއުލާންކުރެއްވީ ރައީސް މުހައްމަދު މުއިއްޒެވެ. އެއީ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ކެމްޕޭންގެ ތެރެއިން އޮގަސްޓު 2023ގައި އައްޑުއަށް ކުރެއްވި ދަތުރުފުޅެއްގަ އެވެ.
އޭގެ ފަހުން 5 ފެބްރުއަރީ 2024ގައި އިއްވެވި، އެމަނިކުފާނުގެ ފުރަތަމަ ރިޔާސީ ބަޔާނުގައި ވެސް އެ ވާހަކަ ހިމެނުއްވި އެވެ.
"ކަނބަލުން ވިޔަފާރި މައިދާނަށް ނެރުމަށް 100 މިލިއަން ރުފިޔާގެ ލޯނު، ކުރިއަށް މި އޮތް މާޗު މަހުގެ ތެރޭގައި އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ ދޫކުރަން ފަށާނަން. މީގެ ތެރެއިން 25 އިންސައްތަ ހާއްސަކުރެވިގެންދާނީ، ކަނބަލުންގެ ތެރެއިން ނުކުޅެދުންތެރިކަން ހުންނަ ފަރާތްތަކަށް ދޫކުރުމަށް،" އެމަނިކުފާނު ވިދާޅުވި އެވެ.
ލަހެއްފަހެއް ނެތި، އިކޮނޮމިކް މިނިސްޓްރީ އާއި އެސްއެމްއީ ޑިވެލޮޕްމަންޓް ފައިނޭންސް ކޯޕަރޭޝަން (އެސްއެޑީއެފްސީ) ގުޅިގެން 23 ފެބްރުއަރީގައި 'ފަށާ މަދަދު'ގެ ނަމުގައި ލޯނާއި ލީސިން ސްކީމްތަކެއް ތައާރަފްކުރި އެވެ. ސްކީމްތަކަށް އެދި ހުށަހެޅުމުގެ ފުރުސަތު ހުޅުވާލާނެ ކަމަށް ދިން ތާރީހަކީ 3 މާޗެވެ.
ރައީސް ވިދާޅުވީ ލޯނު ދޫކުރާނީ މާޗުގައި ކަމަށެވެ. ދިވެހިބަހުގެ ރަދީފުގައި 'ދޫކުރުން' މި ބަހަށް ދީފައި އޮތް ތަފާތު 13 މާނައިގެ ތެރޭގައި މި ހާލަތާ ގުޅޭ މާނައަކަށް އޮތީ "ކަނޑައެޅޭ ވަކި ހަމަތަކެއްގެ މަތިން އެއްޗެއް ދިނުން" މިގޮތަށެވެ. ހުޅުވާލުމަކީ އަދި އެހެން ކަމެކެވެ. އެއީ ދޫކުރުމެއް ވެސް، ދިނުމެއް ވެސް ނޫނެވެ.
މި ސަރުކާރުން 'ހަފްތާ 14'ގެ ނަމުގައި ގެންގުޅޭ ފުރަތަމަ 100 ދުވަހު ފުރިހަމަކުރާ ކަންކަމުގެ ޗެކުލިސްޓުގައި އަންހެނުންނަށް ހާއްސަ 100 މިލިއަން ރުފިޔާގެ ސްޓާޓްއަޕް ލޯން ސްކީމް ތައާރަފްކުރުން ފުރިހަމަކުރި ގޮތް ކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައިވަނީ މިގޮތަށެވެ:
"އަންހެނުންނަށް ހާއްސަ 100 މިލިއަން ރުފިޔާގެ ސްޓާޓްއަޕް ލޯން ސްކީމް 22 ފެބްރުއަރީ 2024 ގައި އިފްތިތާހުކޮށްފައި. މި ލޯން ސްކީމުގެ ދަށުން އެސްޑީއެފްސީއިން ކަނޑައަޅުއްވާ ދާއިރާތަކަށް ހާއްސަކޮށްގެން އެ ދާއިރާތަކުން އަންހެނުން މަސައްކަތް ފަށައިގަތުމަށް ބޭނުންވާ ފައިސާ ހަމަޖެއްސުމަށް 150،000ރ. އާއި 500،000ރ.އާ ދޭތެރޭގެ އަދަދެއް ދޫކުރުމަށް ވަނީ ނިންމާފައި. އަދި މި ލޯނަކީ އަހަރަކު %6 އިންޓްރެސްޓް ރޭޓުގައި 7 އަހަރު ދުވަހުން އަނބުރާ ދައްކާ ގޮތަށް (12 މަސް ދުވަހުގެ ގްރޭސް ޕީރިއަޑަކާ އެކު) ދޫކުރާ ލޯނެއް. 3 މާޗު 2024 ގައި އެސްޑީއެފްސީއިން މި ލޯނަށް އެޕްލައިކުރުމަށް ހުޅުވާލެވޭނެ."
ހަފްތާ 14 އާންމުކުރީ ރައީސްގެ ރިޔާސީ ބަޔާނަށް ވުރެ ކުރިންނެވެ. އެހެންކަމުން މާޗުގައި ލޯނު ދޫކުރާނެ ކަމަށް ރައީސަށް ވިދާޅުވެވުނީ އޮޅިވަޑައިގެން ކަމަށް ވެސް ވެދާނެ އެވެ. ކަން ހިނގީ ހަފްތާ 14ގައި އޮތް ގޮތަށެވެ.
'ލޯނަށް ހުޅުވާލިއިރު ފައިސާއެއް ނެތް
މިއީ ލޯނަށް ކުރިމަތިލައި، ލޯނު ލިބޭނެކަން ކަށަވަރުވެފައިވާ މީހެއްގެ ޝަކުވާ އެވެ.
"ލޯނު ލިބޭނެކަން މާ ކުރިން އޮތީ އަންގާފައި. ބޯޑުން ވެސް އެޕްރޫވް ކޮށްފައި. ފައިސާ ލިބޭނެ ދުވަހެއް ނޭނގެނީ،" އޭނާ ބުންޏެވެ. އޭނާގެ ނަން ނުޖަހަން ޝަރުތުކުރީ، ލޯނު އެޕްލިކޭޝަން ބާތިލުކޮށްފާނެކަމުގެ ބިރު އޮތުމުންނެވެ.
އޭނާ ބުނި ގޮތުގައި އެ ލޯނަށް އެދި ހުށަހެޅީ ރޯދަމަހުގެ ތެރޭގަ އެވެ. އެއީ މަޖިލިސް އިންތިހާބާ ކައިރިކޮށްފަ އެވެ.
"ސަރުކާރު ކެންޑިޑޭޓުން އައިސް މަޖިލިސް އިންތިހާބުގައި ވޯޓަށް ވެސް 'ވިއްކި' އެއްޗެއް މި ސްކީމަކީ. މީހުންނަށް މި ސްކީމް ވިއްކައިގެން ފޯމު ފުރާދިނުމުގެ ކަންކަމުގައި އެހީވެދީ. ބަޔަކު އެވަރަކުން އެއަށް ލެއްވީމަ ދެން އެންމެން ވެސް އުޅޭނެ ދޯ ނުލިބެންޏާ،" ޝަކުވާތައް ބަންޑުން ކުރަމުން އޭނާ ބުންޏެވެ.
މާޗުގެ ތެރޭގައި ލޯނަށް ލައިގެން ލިބޭނެކަން ޔަގީންވިއިރު، އެސްޑީއެފްސީ ފަހަތުން ދުވެގެން އޭނާއަށް އެނގުނު ކަމަކީ، ލޯނު ލަސްވަނީ އެކަމަށް ބޭނުންވާ ފައިސާ ނެތުމުން ކަމެވެ.
މާޗުގެ ފަހުން އަންހެނުން ބާރުވެރިކުރަން ހާއްސަ ފަންޑެއް ތައާރަފްކުރަން ސަރުކާރުން މަސައްކަތް ކުރަމުން އަންނަ ކަމަށް ރައީސް ވިދާޅުވުމަކީ މިކަމަށް ބާރުދޭ ކަމެކެވެ.
އެންޓިގޫއާ އެންޑް ބާބޫޑާގައި ބޭއްވި ސްމޯލް އައިލެންޑް ޑިވެލޮޕިން ސްޓޭޓްސް (ސިޑްސް)ގެ ގްލޯބަލް ބިޒްނަސް ނެޓްވޯކު ބައްދަލުވުން ނިންމުމުގެ ހަފްލާގައި 27 މެއި 2024 ގައި ރައީސް ވިދާޅުވީ އަންހެނުންނަށް ވިޔަފާރި ފަށަން ހާއްސަކޮށްގެން 6.5 މިލިއަން ޑޮލަރު (100.2 މިލިއަން ރުފިޔާ)ގެ ލޯން ފެސިލިޓީއެއް ތައާރަފްކުރަން ސަރުކާރުން މަސައްކަތް ކުރަމުން އަންނަ ކަމަށެވެ.
"އެ ލޯނުގެ %25 ހާއްސަ ކުރާނީ ނުކުޅެދުންތެރިކަން ހުންނަ އަންހެނުންނަށް. މިފަދަ ފަރާތްތަކަށް އިންވެސްޓް ކުރުމަކީ ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްގީއަށް މަގުފަހިވާނެ ކަމެއް،" ރައީސް ވިދާޅުވި އެވެ. މިއީ ފަހި މަދަދު ސްކީމްގެ ސިފައެކެވެ.
އެކަމަކު ވިދާޅުވި ދުވަހަށް ލޯނު ދޫނުކުރެވުނެވެ. ޝަކުވާކުރި މީހާ ބުނާ ގޮތުގައި އަނެއްކާ ވެސް 100 މިލިއަން ފަދަ ބޮޑު އަދަދަކާ އެކު އެރީ އާ ސުރުހީތަކެކެވެ.
ފަށާ މަދަދުގެ އަސްލު ފެށުން އޮތީ ކިހާ ހިސާބެއްގައި؟
މި ލޯނު ދޫކުރުމާ ހަވާލުވެ އޮތް އެސްޑީއެފްސީއަށް މިކަން އޮތް ހިސާބެއް ބަލަން ސުވާލުކުރުމުން ލިޔުމުން ފޮނުވި ޖަވާބުގައި ލޯނުގެ ތައާރަފެއް ދިނުމަށް ފަހު ބުނީ މި ލޯނު އަދި ދޫކުރަން ނުފަށާ ކަމަށެވެ.
އެސްޑީއެފްސީއިން ބުނީ ލޯނުގެ އިވެލުއޭޝަނާއި ސޯޓްލިސްޓު ކުރުމުގެ މަރުހަލާގައި އެޕްލިކެންޓުންނާ ވަރަށް ތަފްސީލީ އިންޓަވިއުތަކެއްކޮށް، ލޯނަށް އެދި ކުރިމަތިލުމުގައި ހުށަހެޅި މަޝްރޫއުތަކުގެ އެސެސްމަންޓުތަކާއި އިންސްޕެކްޝަންތައް ހެދުން ފަދަ މިކަމާ ގުޅޭ ހުރިހާ ކަމެއް ހިމެނޭނެ ކަމަށެވެ.
އެސްޑީއެފްސީއިން ބުނި ގޮތުގައި:
-
މި ލޯން ސްކީމްގެ ދަށުން 60 އަށްވުރެ ގިނަ އެޕްލިކޭޝަންތައް ވަނީ އެޕްރޫވްކޮށްފައި
-
އެޕްރޫވްކޮށްފައިވާ އެޕްލިކެންޓުންނަށް އެކަން ވާނީ އަންގާފައި
-
މިހާރު ކުރިއަށްދަނީ ސެންކްޝަންތަކުގައި ސޮއިކުރުމުގައި މަސައްކަތް؛ މިއީ ލޯނު އެޕްރޫވްކުރިކަން އެންގުމުގެ ގޮތުން ދޫކުރާ ރަސްމީ ލިޔުމެއް
އެސްޑީއެފްސީއިން ލަފާކުރަނީ ސެންކްޝަންތަކުގައި ސޮއިކޮށް ނިމުމުން، އަންނަ ހަފްތާގެ މެދެއްހާ ހިސާބުގައި ލޯނުގެ ފައިސާ ދޫކުރަން ފެށޭނެ ކަމަށެވެ.
'ދެވެން ނެތިއްޔާ ނުތަޅުވާ!'
ސަރުކާރުގެ ބަޖެޓް ވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ކޮންޓްރޯލްކޮށްފަ އެވެ. ދަރަނިތައް ބޮޑުވެ، ބޭރުގެ ލޯނަށް ދައްކަން ޖެހޭ ފައިސާ ނެތުމުން އޭގެ އަސަރު ސަރުކާރުން ކުރިއަށް ގެންދަން ބޭނުން އެހެން ދާއިރާތަކަށް ވަނީ ވެސް ކޮށްފަ އެވެ. އެހެންކަމުން މި ސްކީމްގައި ވެސް ދިމާވެގެން އުޅޭ މައްސަލައަކީ ސަރުކާރުގައި ފައިސާ ނެތުމެވެ.
އެކަމަކު ޝަކުވާތައް ހިއްސާކުރި މީހާގެ ވާހަކަތަކުން އެނގެނީ ލޯނު ލިބޭނެކަމުގެ ޔަގީންކަން ލިބުނު މީހުން ތިބީ ބޮޑެތި އުންމީދުތަކެއް ކޮށްގެން ކަމެވެ. އެއީ ހުސް އަމިއްލަ މަސައްކަތް ކުރާ މީހުންނެވެ. މިސާލަކަށް ހެދިކާ ހެދުމާއި ކޭކު އެޅުން ފަދަ މަސައްކަތްތަކެވެ.
އެއީ ލިބޭ އާމްދަނީ ކަށަވަރު ނުވާތީ ކޮންވެންޝަނަލް ބޭންކުތަކުން ހިދުމަތް ލިބުން ދަތިވާ މީހުންނެވެ. ވިޔަފާރި ފުޅާކޮށްލަން ލިބޭނީ މިކަހަލަ މަދު ފުރުސަތުތަކެވެ.
އޭނާ ބުނި ގޮތުގައި މި ލޯނު ލިބޭނެކަމުގެ ޔަގީންކަން އެސްޑީއެފްސީއިން ލިބުނު ބައެއް މީހުން އެކަމަށް ތައްޔާރުވާން އަމިއްލަ ޖީބުން ވެސް ބައެއް ހަރަދުތައްކުރި އެވެ. ފަހަށް ރައްކާކޮށްފައި ހުރި ފައިސާއިން ބައެއް ކުދިކުދި ސާމާނު ގަތުން ކަހަލަ ކަންކަމެވެ. ލޯނު ލިބޭ ދުވަހު ވެސް އަވަހަށް ވިޔަފާރި ފަށައިގަންނަން ނުވަތަ ފުޅާކުރަން ކެތް މަދުވެފަ އެވެ.
"އަޅުގަނޑުގެ ވާހަކައަކީ ފައިސާ ނެތިއްޔާ، މީހުންނަށް އެއްޗެއް ދެވެން ނެތިއްޔާ ނުތަޅުވާށޭ. އަހަރެމެން ކަހަލަ އާދައިގެ މީހުންގެ ޖަޒުބާތުތަކާ ކުޅުނީމަ ގޯސް ދޯ؟" އޭނާ ބުންޏެވެ.