އޭ ލެވެލްއާ މެދު ހިޔާލު ތަފާތުވީތަ؟ ލީލާގެ މި ވާހަކަތައް އަޑުއަހާލާ

އޯ ލެވެލް އިމްތިހާނު ނިމި، ނަތީޖާ ވެސް ލިބުނީ އެވެ.

މާލޭގެ ސްކޫލަކުން ކިޔެވުން ނިންމި އަހުމަދު ޔަޒްދާން އާއި އޭނާއާ އެކު މި އަހަރު އޯ ލެވެލް ހެދި 7،500 އަށް ވުރެ ގިނަ ކުދިންގެ ކުރިމަތީގައި މިހާރު އޮތީ ދެ އިހްތިޔާރެކެވެ؛ އިތުރަށް ކިޔަވަން ބޭނުން ނަމަ ފުރަތަމަ އޭ ލެވެލް ހަދާނީތޯ ނޫނީ ފައުންޑޭޝަން ހަދައިގެން ބޭނުންވާ ރޮނގަކުން ޑިގްރީއަށް ކުރިމަތިލާނީތޯ އެވެ.

އޭނާގެ ދޮއްޓަށް ހުރި ބޭބެއެކޭ އެއްގޮތަށް، ޔަޒްދާން މާ ކުރިއްސުރެ ހިޔާރުކޮށްގެން ހުރީ 'ޝޯޓްކަޓެއް' ނެގުމަށެވެ. އޭ ލެވެލްއަށް ކިޔެވުމަކީ 'ބޭކާރު' ކަމަކަށް ވާތީ، ހަ މަސް ދުވަހުގެ ފައުންޑޭޝަން ކޯހެއް ހަދައިގެން ތިނެއް ނޫނީ ހަތަރު އަހަރުގެ ތެރޭގައި ޑިގްރީއަށް ކިޔަވާލާ ނިންމައި، އަވަހަށް ވަޒީފާއަށް ނުކުތުމަށެވެ.

އޭ ލެވެލްއަށް ކިޔަވަން ބޭނުންވާ ކުދިންނަށް ވުރެ، ޔަޒްދާންގެ މި ވިސްނުން ގަބޫލުކުރާ ކުދިންނާއި ބެލެނިވެރިން މިހާރު މާ ގިނަ ވެއްޖެ އެވެ. މިދިޔަ ފަސް އަހަރަށް ބަލާއިރު، އޭ ލެވެލްއަށް ކިޔަވަނީ، އޯ ލެވެލް ނިންމާ ދަރިވަރުންގެ ގާތްގަނޑަކަށް %30 ނުވަތަ އެއަށް ވުރެ ވެސް މަދުންނެވެ. އެކަމަކު މުސްތަގްބަލަށް ބަލާއިރު، މިއީ ރަނގަޅު ވިސްނުމެއް ހެއްޔެވެ؟

"ގަހުގައި އިންދާ ރަނގަޅަށް ދޮން ނުވަނީސް ކަނޑާލައިގެން، އެއްޗަކަށް ލައިގެން ދޮން ކުރާ މޭވާގެ ރަހަ އާއި ގަހުގައި ބައިންދައިގެން، އަތްވާއި ފެން ލިބިގެން ދޮން ކުރާ މޭވާގެ ރަހަ ތަފާތު ވާނެ ދެއްތޯ؟" ގައުމީ ޔުނިވަސިޓީގެ ޑީން އޮފް ސްޓޫޑަންޓްސް ލީލާ އަހުމަދު ސުވާލުކުރެއްވި އެވެ.

"ހަމަ އެހެން ވާނެ އިންސާނުންނަށް ވެސް."

ލީލާ ފެއްޓެވީ ބޮޑު ވާހަކައެކެވެ. އޯ ލެވެލް އިމްތިހާނު ނިމި، މި މަހު ކުރީކޮޅު ނަތީޖާ ލިބުނު އެތައް ހާސް ދަރިވަރުން މިހާރު ބޯކަހަމުން، ފިކުރުކުރަމުން ދާ، ވަކި ގޮތެއް އަދި ނުނިމިފައިވާ މައުލޫއުއެކެވެ. ނޫނީ ގިނަ ގޭގޭޭގައި މިހާރު ހިޔާލުތަފާތުވެ، ބަހުސް ކުރަމުންދާ މައްސަލައެކެވެ.

އެކަމަކު ތައުލީމީ މި ތަޖުރިބާކާރުގެ ނަޒަރުގައި އޭ ލެވެލް މުހިއްމެވެ. އިތުރަށް ކިޔަވަން ބޭނުން ނަމަ، ދާންވީ އެ މަރުހަލާ ކަޑައްތުކޮށްފަ އެވެ.

ލީލާ ވިދާޅުވީ ގްރޭޑް 10އަށް ފަހު ކިޔަވާ އޭ ލެވެލް އާއި ޑިގްރީގެ ކިޔެވުމުގެ މުއްދަތަކީ އެތައް ގޮތަކުން ކުއްޖާއަށް އަސަރުކުރާނެ ދުވަސްތަކެއް ކަމަށެވެ. އެގޮތުން:

ގްރޭޑް 10 ނިންމައި، ގިނަ ކުދިން އޯ ލެވެލް ހަދާއިރު އުމުރުން 16 އަހަރު ވެސް ނުފުރެ އެވެ. އެއީ ޔުނިވަސިޓީއެއްގެ މާހައުލަށް އެކަށީގެންވާ އުމުރެއް ނޫން ކަމަށާއި އެފަދަ ހަރުފަތަކަށް ދާން ކުއްޖާގެ ވިސްނުން ވެސް ތަރައްގީކުރަން ޖެހޭނެ ކަމަށް ލީލާ ވިދާޅުވި އެވެ.

މިކަމުގެ މިސާލެއްގެ ގޮތުން އޭނާ ނެންގެވީ، ގްރޭޑް 10 ނިންމާލާއިރު ވެސް ގިނަ ކުދިންނަށް ކުރިއަށް ދާނެ ދާއިރާ އިހްތިޔާރުކުރަން ނޭނގުމެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވީ އުމުރުން 15 އަހަރުގެ %90 ކުދިންނަށް ވެސް، އެ ކުދިން ދެން އިތުރަށް ކިޔަވާނެ ދާއިރާ ނޭނގޭނެ ކަމަށާއި އޭނާގެ މުޅި އުމުރު ބިނާ ކުރަން ބޭނުންވާ ކެރިއަރު ނުވިސްނޭނެ ކަމަށެވެ.

"ފައުންޑޭޝަން ހަދާ ކުއްޖާ މި ކިޔަވަނީ، އޭނާ ހިތަށްއަރާ އެތި. އޭނާ ހިތުން އެއީ އޭނާ ކިޔަވަން ބޭނުންވާ ދާއިރާ. އެކަމަކު ވަކި ހިސާބަކަށް ދާއިރު ކުއްޖާއަށް އެ ކަމަކު ނުދާނެ. ދެން އެ ކޯސް ދޫކޮށްލާފައި އެހެން އެއްޗެއް ހަދަންވީ،" މަތީ ތައުލީމުގައި ކުދިން ކުރިއަށް ދާނެ ދާއިރާ އިހްތިޔާރުކޮށްދިނުމަށް އެހީވެދޭ، ކެރިއާ ގައިޑެއްގެ ގޮތުގައި ވެސް މަސައްކަތް ކުރައްވާ ލީލާ ވިދާޅުވި އެވެ.

"އެކަމަކު އެ ކޯސް ދޫކޮށްލާ ހިސާބުން އޭނާއަށް ފެއިލްވި ކަމުގެ އިހުސާސް ކުރެވޭ. މިއީ ހަމައެކަނި ކޯހެއް ނޫނޭ. އެއީ އެ ކުއްޖާގެ ސިކުނޑި ތެރެއިން ފައިބައިގެންދާ އިހުސާސްތަކެއް."

ލީލާ ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި ކުއްޖާ މަތީ ސާނަވީގައި ހޭދަކުރާ ދެ އަހަރަކީ، އެ ދަރިވަރު ކުރިއަށް ދާނެ ދާއިރާ ވެސް ކަނޑައެޅުމަށް އެހީވެދޭނެ ދުވަސްތަކެކެވެ. ކުއްޖާ ގްރޭޑް 11އަށް އަންނައިރު، އޭނާގެ ހިތުގައި އޮތީ ސައިންސާ ގުޅުން ހުރި ދާއިރާއަކުން ކުރިއަށް ދާން ކަމަށް ވާ ނަމަ، އެ ދެ އަހަރުގެ ތެރޭގައި އެކަމަށް މަގުކޮށައިދީ، ކުރިއަށް ދާންވީ ސީދާ މަގު ދައްކައިދޭނެ ކަމަށް ވިދާޅުވި އެވެ. އޭރުން މަތީ ސާނަވީ ނިމޭއިރު އެ ކުއްޖާއަށް، އޭނާ ޑިގްރީ ނުވަތަ މަތީ ތައުލީމް ހާސިލްކުރާނީ ސައިންސްގެ ކޮން ދާއިރާއަކުން ކަން ސާފުވެފައި އޮންނާނެ ކަމަށް ލީލާ ގަބޫލުކުރައްވަ އެވެ.

"އެކަމަކު ގްރޭޑް 10 ނިންމާފައި މި ހިތަށް އަރަނީ ތިމަންނަ ވާނީ ފިޒިކްސް ޓީޗަރަކަށޭ. އެ ހިސާބުން އެ ސްޓަކްވީ އެ ހިސާބުގައި. ފައުންޑޭޝަނަކީ ވަކި ހާއްސަ ޕްރޮގްރާމަކަށް އިންނަ އެއްޗަކަށް ވުމުން، ކުއްޖާ އެހެން ދިމާއަކަށް ދާން ބޭނުންވިޔަސް ފިޒިކްސް ޓީޗަރުކަމުގައި ދެން ކިޔަވަން ޖެހޭނީ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

"އެކަމަކު 11-12 ހަދާ ނަމަ ކުދިންނަށް ދެ އަހަރު އެބަ ލިބޭ އެ ކަންކަމާ މެދު ވިސްނައި، އެ ކުއްޖާ އެންމެ ބޭނުންވާ ދާއިރާ ކަނޑައެޅުމަށް."

ލީލާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ރާއްޖޭގައި މިހާރު ގިނަ ކުދިން އޯ ލެވެލްއަށް ފަހު ފައުންޑޭޝަން ހެދި ނަމަވެސް، ދުނިޔޭގެ ގިނަ ގައުމުތަކުގައި ދަރިވަރުން އެގޮތް އިހްތިޔާރުކުރަނީ، އޭ ލެވެލްއަށް ފަހު، ޔުނިވަސިޓީއަށް ވަދެވޭ ވަރަށް ފާސްނުވެއްޖެ ނަމަ އެވެ.

ތައުލީމީ ތަޖުރިބާކާރު ދެން ފާހަގަކުރެއްވީ އޯ ލެވެލް ނިންމާ ކުއްޖެއްގެ އުމުރާއި ޔުނިވަސިޓީ ތައުލީމް ހާސިލްކުރާ ދަރިވަރުންގެ އާއްމު އުމުރުގެ ތަފާތެވެ. އޭނާ ނެންގެވީ، 16 އަހަރުގެ ދަރިވަރަކާއި ޔުނިވަސިޓީގެ ތިންވަނަ އަހަރު ކިޔަވާ 21 އަހަރުގެ ދަރިވަރެއްގެ މިސާލެވެ. އެއީ ޔަގީނުން ވެސް، ލީލާ ފާހަގަކުރެއްވި ގޮތުގައި، ކަންކަމާ މެދު ވިސްނައި ހިޔާލުކުރާއިރު ވަރަށް ތަފާތުކޮށް ވިސްނާނެ ދެ ދަރިވަރުންނެވެ. މާ ބޮޑު ބެލެހެއްޓުންތެރިކަމެއް ނެތި، ވަޒީފާގެ މައިދާނަށް ފައްކާކުރާ މާހައުލެއްގައި، އުމުރުގެ ތަފާތު ބޮޑު ދަރިވަރުންތަކެއް، އެކުގައި އެހެން ކިޔެވުމަކީ ކުދިންގެ އުޅުމާއި ވިސްނުމަށް ވެސް ނޭދެވޭ އަސަރުކުރުން އެކަށީގެންވާ ކަމެއް ކަމަށް އޭނާ ގަބޫލުކުރައްވަ އެވެ.

"އަޅުގަނޑު ދެކޭގޮތުގައި ނުއުމުރެއްގައި ކުއްޖާ ގެނެސް ތަނަކަށް ލާފައި، މިކަން ކުރާށޭ ބުނުމަކީ އެ ކުއްޖާއަށް ދެވޭ އަނިޔާއެއް. ކާމިޔާބު ހޯދާ ދަރިވަރުން ވެސް އުޅޭނެ. އެކަމަކު ޖުމްލަ ގޮތެއްގައި މިކަމުން އެދެވޭ ނަތީޖާއެއް ނުފެނޭ،" ލީލާ ވިދާޅުވި އެވެ.

މާ އަވަސް އަރުވާލާފައި ކުއްޖާގެ ކިޔެވުން ނިންމާލަން އުޅެންވީ ސަބަބާ ގުޅޭ ގޮތުން ލީލާ ސުވާލު އުފެއްދެވި އެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި:

"އެކަމަކު ފިޔަަގަނޑު ކޮށާލައި ނުވަތަ ބޭނުން ގޮތަކަށް އައްސާ ހެދީމައި، މުޅި އުމުރު ދާނީ ހިތްހަމަނުޖެހުމާއި ދެރަވުމުގައި،" ލީލާ ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވީ ރަށްރަށަށް ކުރާ 'ކެރިއާ ގައިޑެންސް' ދަތުރުތަކުގައި، އޭ ލެވެލް ނެތް ރަށަކަށް ވަޑައިގެންނެވިއްޖެ ނަމަ، އެ ރަށުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ ކުރަންވީ ކަމަކީ އެއީ ކަމަށް ބެލެނިވެރިންނަށް ނަސޭހަތްތެރިވެވަޑައިގަންނަވާ ކަމަށެވެ. ނިސްބަތްވާ ޕާޓީ ނުވަތަ ތަމްސީލު ކުރައްވާ މަޖިލީހުގެ މެމްބަރު ނޫނީ ރައީސް އަރިހުން އެދިގެން ވިޔަސް، އޭ ލެވެލްއަށް ކިޔެވުމުގެ ފުރުސަތު ތަނަވަސްކޮށްދިނުމަށް އެދިވަޑައިގަންނަވާ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ލީލާގެ ހުވަފެނަކީ މިހާރު ގްރޭޑް 1-10އަށް ރަސްމީ ތައުލީމު ހަމަޖެހިފައި އޮންނަ ގޮތަށް، ގްރޭޑް 1-12 އަށް އެ ތައުލީމު ދިގުދެމިގެން ދިޔުމެވެ. އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓްރީގެ ވިސްނުން ވެސް މިހާރު ހުރީ އެ ދިމާއަށެވެ.

އެހެންވެއްޖެ ނަމަ، ލީލާގެ ނަޒަރުގައި، ވަޒީފާގެ މާހައުލަށް ނުކުންނާނީ ކުރިއަށް ދާންވީ މަގު ސާފުވެފައިވާ ޒުވާނުންތަކެކެވެ. މަސައްކަތް ކުރާހިތްވާ، އުފާވެރިކަމުގައި ވަޒީފާގައި އުޅޭނެ ބައެކެވެ.