ހައްލަކީ މަސްވެރި ސިނާއަތުން ދިވެހި ސަރުކާރު އެކީ ނުކުތުން

މިދިޔަ ހަފްތާ ތެރޭ ދިވެހި މަސްވެރިންގެ ތެރެއިން ބަޔަކު ނިކުމެ ވެރިރަށް މާލޭގެ ފަޅުތެރެ ހިސޯރުކޮށްގެން އުޅުނީ މުޒާހަރާގަ އެވެ. އެ މީހުން ރުޅިގަދަވެފައި ތިބީ ދިވެހި ސަރުކާރުން މަސްވެރިކަން ހަލާކުވާނޭ ފަދަ ސިޔާސަތުތައް ކަނޑައަޅަނީ ކަމަށް ބުނެ އެވެ. މިއީ މިއަހަރު ތެރޭ މަސްވެރިން ރުޅިގަދަވެ ކުރި ދެވަނަ މުޒާހަރާ އެވެ. 

މަސްވެރިންގެ ރުޅިވެރިކަން ސަރުކާރަށް އެންމެ ބޮޑަށް އަމާޒުވަނީ އެ މީހުން ބާނާ މަސް ސަރުކާރުގެ ކުންފުނި، މިފްކޯއިން ކިރުމަށް ފަހު ފައިސާ ނުލިބި އެތައް މަހެއް ވާތީ އެވެ. އެއީ އެއްވެސް ސަރުކާރަކަށް ހައްލު ނުކުރެވުނު މައްސަލަ އެކެވެ. މިހާރު ވެސް އެކަން ހަމަ އެހެންނެވެ. މިފަހަރު ބޮޑުކަންނެލި މަސްވެރިން މުޒާހަރާއަށް ނުކުތީ ވައުދާ އެއްގޮތަށް މިފްކޯއިން ކަންނެލި ނުގަންނަ ކަމަށް ބުނެ އެކަމަށް ގޮވާލަމުންނެވެ. އަދި ލޭނު އަޅަން ހުއްދަ ދޭން އުޅޭތީ އެކަމާ ދެކޮޅަށެވެ.

މި ހުރިހާ ޝަކުވާތަކަކުން އެއްކަމެއް ބުނެދެ އެވެ. މަސްވެރި ސިނާއަތާ މެދު ސަރުކާރުތަކުން ގެންގުޅޭ ސިޔާސަތު މިހާރު ބަދަލުކުރަން ވެއްޖެ ކަމެވެ. އާ ވިސްނުމާއި އާ ހިޔާލަކުން މި ސިނާއަތާ މެދު ވިސްނަން ވެއްޖެ ކަމެވެ. 

ބޮޑުކަންނެލި މަސްވެރިންގެ މުޒާހަރާއާ ގުޅިގެން ހިޔާލު ބަދަލުކޮށްލަން މިފްކޯގެ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރުކަން ކުރެއްވި އާދިލް ސަލީމްއަށް ގުޅާލުމުން އޭނާ ވިދާޅުވި އެންމެ މުހިންމު ވާހަކައަކީ ސަރުކާރުން މަސްވެރިކަމުގެ ވިޔަފާރީގައި ހަރަކާތްތެރިވުން ހުއްޓާލަން ޖެހޭ ކަމަށް އޭނާ ގަބޫލު ކުރައްވާ ކަމަށެވެ.

މިފްކޯ އަމިއްލަ ބަޔަކު ހިންގަން ދޫކޮށްލުން ނުވަތަ އުވާލަން ޖެހޭ ކަމަށް އޭނާ ގަބޫލު ކުރައްވާ ސަބަބުތައް ވަރަށް ބައިވަރެވެ. 

އާދިލް ވިދާޅުވަނީ ސަރުކާރުން މަސްވެރި ސިނާއަތުގެ ތެރޭ ވިޔަފާރި ކުރުމަކީ މިހާރުގެ ޒަމާނަށް ފެތޭ މޮޑެލެއް ނޫން ކަމަށެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ސަރުކާރުން މިފްކޯ ހަދައިގެން މަސްވެރިންގެ މަސް ގަނެ އެ ވިޔަފާރީގެ ތެރޭގައި ހަރަކާތްތެރިވީ އޭރު މަސްވެރިކަން، ސިނާއަތެއްގެ ގޮތުގައި ފުރާފުރިހަމަ ނުވާތީ އެވެ. އެކަމަކު، މިހާރު އެ ހާލަތް ބަދަލުވެއްޖެ ކަމަށް އޭނާ ގަބޫލުކުރައްވަ އެވެ. މިހާރު މިއީ މަސްވެރި ސިނާއަތް އޭގެ އަމިއްލަ ޒާތުގައި ވިޔަފާރީގެ އުސޫލުތަކުން ހިނގަން ދޫކޮށްލަންވީ ވަގުތުކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. 

"މިހާރު އެއްކަލަ ލަވައިގައި އެ ކިޔާ މަސްވެރިއާއެއް ނޫޅޭ. މި އުޅެނީ އޮޑިވެރި މީހާ. އޭނާ ބޮޑު ދޯންޏެއް ބަނދެފައި އެއަށް ދޮށިއަޅާނެ ބަޔަކު ލައިގެން ވިޔަފާރިއެއް މި ހިންގަނީ. ދެން އެ ހުރިހާ މަހެއް ސަރުކާރަކުން ގަންނަން ދިމާކުރުން އެއީ ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނޫން. ކުރަން ޖެހޭ ކަމެއް ނޫން. މި ވިޔަފާރި ދޫކޮށްލީމާ ބާޒާރުގެ ހަމަތަކަށް އަމިއްލައަށް މި ސިނާއަތް ފެތޭނެ،" އާދިލް ވިދާޅުވި އެވެ. 

އޭނާ ވިދާޅުވީ މަސްވެރި ސިނާއަތުގެ ހުރިހާ ކަމަކަށް ސަރުކާރުން ސަބްސިޑީ ދީގެން ހިންގުމުން އޭގެ މަންފާ ވަނީ މަދު ބަޔަކަށް ކަމަށެވެ. އެއީ އޮޑިވެރިންނެވެ. އެ ވިޔަފާރިވެރިންނާ ހަވާލުވާން ޖެހޭ ބަޔަކީ ނުވަތަ ބަލަދު އަރާ ބަޔަކީ ދިވެހި ސަރުކާރަށް ވެގެން ނުވާނެ އެވެ.

"މިކަމުން ފަގީރު ވަނީ ސަރުކާރު. ގެއްލުން ވަނީ ޓެކްސް މި ދައްކާ މީހުންނަށް،" އާދިލް ވިދާޅުވި އެވެ.

އާދިލް ވިދާޅުވީ އެއްވެސް ވިޔަފާރިއެއް ކުރާ ބަޔަކު ސަރުކާރުން އެއްޗެއް ދޭނޭ ކަމަށް ބަލައިގެން ވިޔަފާރިއެއް ކޮށްގެން ނުވާނޭ ކަމަށެވެ. އެއީ އެއްވެސް ވިޔަފާރިއެއް ހިންގުމުގެ ޒިންމާ ސަރުކާރަކަށް ނުނެގޭނެތީ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. ހަމަ އެ އުސޫލުން އޮޑިވެރިން ޖެހޭނީ ހަގީގަތާ ކުރިމަތިލައި މަސްވެރިކަން ވިޔަފާރީގެ އުސޫލުތަކުން ކުރަން ދަސްކުރަން ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

"ބޮޑު ދޯންޏެއް މި ބަންނަނީ ސަރުކާރުން އެ ދޯންޏަކުން ބާނާ ހުރިހާ މަހެއްހެން ކިރަން ޖެހޭ ކަމަށް ބަލައިގެން. އެކަމަކު އެއީ ބަޔަކު ވިޔަފާރި ކުރަން ޖެހޭ ގޮތެއް ނޫން. ސަރުކާރުން މި ވިޔަފާރިން ނިކުތީމާ އޭރުން މި ދިވެހި އޮޑިވެރިން ހޯދާނެ ފައިދާގައި މިކަން ކުރެވޭނެ ގޮތެއް. ދިވެހިން މޮޅުވާނެ. އެ މީހުން ގޮތްގޮތް ހޯދާނެ،" އާދިލް ވިދާޅުވި އެވެ. 

"ދުވަސްކޮޅަކުން އޭގެ ޒާތުގައި މި ސިނާއަތް ގޮސް ހަމައަކަށް އެޅި އަމިއްލަ ވިޔަފާރިވެރިން އެކަން ކުރަމުން ދާނެ." 

ސަރުކާރުން މަސްވެރި ސިނާއަތުގައި ވިޔަފާރިކުރަނީ ސައްތައިން ސައްތަ ހިއްސާ އޮންނަ މިފްކޯ މެދުވެރިކޮށެވެ. އެކަން ކުރަނީ މަހުގެ އަގު ވަކި ވަރެއްގައި ހިފަހައްޓައި އޮބި އަޅައިގެންނެވެ. އޭގެ ނަތީޖާ އަކީ އެ ކުންފުނީގެ ބުރަ ސަރުކާރާއި ރައްޔިތުންނަށް އިންތިހާއަށް ބޮޑުވުމެވެ.

މީގެ ކުރިން މިފްކޯއިން ހާމަކޮށްފައި ހުރި ތަފާސްހިސާބުތަކަށް ބަލާއިރު ނުއަގުގައި ރާއްޖޭގެ ބާޒާރުން މަސް ގަނެ އެ މަސް މިފްކޯއިން ތައިލެންޑަށް ބޭރުކުރަން ޓަނަކަށް އެވްރެޖްކޮށް 1،800 އެއްހާ ޑޮލަރު ހަރަދުކުރަން ޖެހެ އެވެ. އެކަމަކު ތައިލެންޑް ބާޒާރުގައި އެވްރެޖްކޮށް މަސް ޓަނެއް ވިއްކެނީ 900 ޑޮލަރަށެވެ. އެއީ އެވްރެޖްކޮށް ޓަނަކުން 900 ޑޮލަރުގެ ގެއްލުމެކެވެ. 

އެ ގެއްލުން ފޫބައްދަން ފޫނެއް މިފްކޯއަށް ސަރުކާރުން އަހަރެއްގެ މައްޗަށް 700 މިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ ރުފިޔާ އަޅަން ޖެހެ އެވެ. ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތަށް ކުންފުނި ދީލައިލަން ޖެހުމުން މިފްކޯ ވެފައި ވަނީ ޒާތަކަށް ފިޝަރީޒް މިނިސްޓްރީގެ ކުޑަ ޑިޕާޓްމަންޓަކަށެވެ. މުވައްޒަފުން އިންތިހާއަށް ގިނަ އެވެ. އިސްރާފު ބޮޑެވެ. ކޮރަޕްޝަންގެ ހާއްޔަކަށްވެ ގެއްލޭ ފައިސާ އެތައް މިލިއަނެކެވެ. ދަރަނި އެހާމެ ބޮޑެވެ. 

މިފްކޯގެ އެމްޑީކަން މިފަހުން ކުރެއްވި ބޭފުޅަކު ނަން ނުޖަހާ ގޮތަށް ވާހަކަ ދައްކަވަމުން ވިދާޅުވީ މިފްކޯ ހިނގައި ނުގަންނަ އެއް ސަބަބަކީ ވިޔަފާރިއަށް ވުރެ ބޮޑަށް އެ ކުންފުނި ހިނގަނީ ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތުތަކެއް ހާސިލްކުރަން ކަމަށް ވާތީ ކަމަށެވެ. ސަރުކާރު ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގައި އޮވެ ވިޔަފާރި ނިންމުންތައް މިފްކޯއަށް ނިންމަން ވަރަށް އުނދަގޫ ކަމަށް އޭނާ ގަބޫލުކުރައްވަ އެވެ.

"ސިޔާސަތެއްގެ ގޮތުން ވަރަށް ފުންކޮށް ވިސްނަން ވެއްޖެ ކަމެއް މިފްކޯ ސަރުކާރު ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގައި ބާއްވައިގެން ހިންގާނީތޯ. ސަރުކާރުގެ ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގައި އޮންނަހާ ހިނދަކު ވިޔަފާރީގެ ގޮތުން އެންމެ ފައިދާހުރި ނިންމުންތަކެއް ނުނިންމޭނެ،" އެ ހަގީގަތް މިހާރު ގަބޫލުކުރަން ޖެހިއްޖެކަން ފާހަގަ ކުރައްވާ އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. 

އޭގެ އެއް މިސާލަކީ މިދިޔަ ސަރުކާރުގައި ރިޔާސީ އިންތިހާބު ބޯމަތިވެފައި ވަނިކޮށް މިފްކޯއަށް މަސް ގަންނަ އަގު ސަރުކާރުން 25ރ. ބޮޑުކޮށް އެކަން ތަންފީޒު ކުރަން މިފްކޯއަށް މަޖުބޫރުކުރުވުމެވެ. މިފަހުން އޮޑިޓް އޮފީހުން އެކުލަވާލި 2023 ވަނަ އަހަރުގެ ބަޖެޓް ރިވިއު ރިޕޯޓް ދައްކާ ގޮތުގައި އެ ބަދަލުގެ ސަބަބުން މިފްކޯއަށް އިތުރަށް ސަބްސިޑީގެ ގޮތުގައި ބަޖެޓުން 247 މިލިއަން ރުފިޔާ ދޭން ޖެހުނެވެ. ނުއަގުގައި މަސްގަތުމުން މިފްކޯއަށް ވާ ގެއްލުން ފޫ ބައްދަން މިދިޔަ އަހަރު އެކަނިވެސް 763 މިލިއަން ރުފިޔާ ސަރުކާރު މިފްކޯއަށް ޕަމްޕް ކުރަން ޖެހުނެވެ. 

"އާންމު ބަޔަކު ކުރާ ވިޔަފާރިއެއް ނަމަ ވިޔަފާރީގެ ގޮތުން ގެއްލުންވާ ގޮތަށް ނިންމުންތަކެއް ނުނިންމާނެ. އެ މީހުން ބަލާނީ ފައިދާވާ ގޮތަށް މިކަން ކުރަން. ކިތަންމެ ގެއްލުން ބޮޑަސް މިފްކޯއަށް ނޯވޭ ވިޔަފާރީގެ ވިސްނުމުން ނިންމުމެއް ނިއްމޭކަށް. ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތު ތަންފީޒު ކުރުން މި އޮންނަނީ،" ކުރިން ވެސް ވާހަކަ ދެއްކެވި ބޭފުޅާ ވިދާޅުވި އެވެ. 

އާދިލް ވިދާޅުވީ މިފްކޯ ހެދީ މާކުރީ ޒަމާނެއްގެ މަސްވެރިކަން ކުރި ގޮތަށް ބަލައިގެން ކަމަށް ވާތީ އެ ކުންފުނީގެ ކާރުހާނާ ފަދަ ތަންތަން ހުރީ މިހާރު ބޮޑެތި ދޯނިތަކުގައި މި ކުރާ މަސްވެރިކަމަށް ހާއްސަކޮށްފައެއް ނޫނެވެ. ނަތީޖާއަކީ މަސްކިރުވަން ހުރި ފެސިލިޓީތަކުގެ ކެޕޭސިޓީ ކުޑަވުމާއި އެތަންތަން ހަދާފައި ހުރި ސަރަހައްދުތައް ވެސް މިހާރުގެ މަސްވެރިކަމަށް އެކަށީގެން ނުވުމެވެ. މީގެ އިތުރަށް މަސްވެރިން ބާނާ ހުރިހާ މަހެއް ސަރުކާރުން ކިރަން އުޅުމަކީ ވެސް ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނޫން ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. 

"މިފްކޯގެ ތަންތަން އެ ހުރީ ބޮޑެތި އޮޑިފަހަރު ދުއްވާފައި ގޮސް ދޯނި ފުރާ ބާނައިގެން އެ އަންނަ މަސް ކިރޭ ގޮތަކަށް ނޫން. ތާޒާކަމާ އެކު މަސް މިފްކޯއަށް ކިރަން ވެސް އުނދަގޫވާނެ އެ ވަސީލަތްތައް އެތާ އެހުރި ގޮތުން،" އާދިލް ވިދާޅުވި އެވެ.

އާދިލް ދެއްވާ ހައްލަކީ އަމިއްލަ ވިޔަފާރިތައް މި ސިނާއަތުގައި ބާރުވެރިވާނޭ ސިޔާސަތެއް ސަރުކާރުތަކުން ގެންގުޅެން ފެށުމެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވީ ސަރުކާރުން މިފްކޯ މެދުވެރިކޮށް ގެންގުޅޭ މަސްވެރި ސިޔާސަތުގެ ސަބަބުން އަމިއްލަ މީހުންނަށް ވެސް މަސްވެރިކަމުގައި އިންވެސްޓްކޮށް ވިޔަފާރިކުރަން ވަނީ ހުރަސް އެޅިފަ އެވެ.

"ސަރުކާރުން މަސް ގަންނަ އަގު ކަނޑައެޅުމާ މި ކަންކަމާ ހުރެ މަސްވެރިކަމުގެ ދާއިރާއަށް އިންވެސްޓް ކުރަން ވެސް ޕްރައިވެޓް ކުންފުނިތަކުން ބޭނުމެއް ނުވޭ. އެއީ ސަރުކާރަކާ ކިހިނެއްތޯ ވާދަކުރާނީ އަމިއްލަ ބަޔަކަށް،" އާދިލް ވިދާޅުވި އެވެ. 

މަސްވެރި ސިނާއަތަށް ސަރުކާރުން އަތްބޭނުން ހުއްޓާލި ދުވަހަކުން ނޫނީ މަސްވެރިންގެ ޝަކުވާތަކަށް ނިމުމެއް ނާންނާނެ އެވެ. ހަމަ އެކަނި އޮތް ހައްލަކީ އެ ސިނާއަތުގެ ވިޔަފާރިން ސަރުކާރު ވީހާ ވެސް އަވަހަކަށް ނިކުތުމެވެ. އެކަމުގެ ފުރަތަމަ ފިޔަވަޅަކީ މިފްކޯ ސަރުކާރުގެ ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގައި އޮންނަ އޮތުން ނިމުމަކަށް ގެނައުމެވެ. 

ސިޔާސީ ބޭނުމަށް މަހުގެ އަގު ކަނޑައެޅުމާއި މަސްވެރިންނަށް ސަބްސިޑީ ދިނުން ފަދަ ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކުރިއަށް ނުގެންދެވޭނެ ފަދަ ސިޔާސަތުތައް ސަރުކާރުތަކުން ގެންގުޅުން ހުއްޓާލަން ޖެހެ އެވެ. އޮޑިވެރިންނާއި މަސްވެރިން ވެސް ހަގީގަތް ގަބޫލުކޮށް ވިޔަފާރިއެއްގެ ގޮތުގައި މަސްވެރިކަން ބަލައިގަނެ އެކަން ކުރަން ފަށަންވީ އެވެ.