މަޖިލިސް 24: ޕީއެންސީ މަޖިލިހުގެ ބޮޑު މެޖޯރިޓީއަކާ ދިމާލަށް

މިއަދު އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ އިންތިހާބުގައި މިހާތަނަށް ލިބުނު ނަތީޖާއަށް ބަލާއިރު ސަރުކާރު ނިސްބަތްވާ ޕީއެންސީއަށް ބޮޑު އަގުލަބިއްޔަތެއް އަންނަނީ ލިބެމުން. 'ދައުރު'ގެ ނަތީޖާއިން ފެންނަނީ މި ވަގުތު65 ދާއިރާއަށް ވުރެ ގިނަ ދާއިރާއިން ޕީއެންސީގެ ކެންޑިޑޭޓުން ކުރީގައި އުޅުއްވާ ތަން.

މިހާރުގެ މަޖިލިހުގައި ބޮޑު އަގުލަބިއްޔަތު ކޮންޓްރޯލް ކުރަމުން އަންނަ އެމްޑީޕީއަށް މި އިންތިހާބަކީ ވަރަށް ބޮޑު ނާކާމިޔާބީއެއް ކަމަށް ބެލެވޭ. 

އިންތިހާބުން ފެންނަ އަނެއް މަންޒަރަކީ އެމްޑީޕީ ބައިބައިވެ، ދަ ޑިމޮކްރެޓްސް އުފެއްދުމުގެ ނަތީޖާ ވަރަށް ހިތިކަން. އެގޮތުން އެމްޑީޕީގެ ކުރީގެ އިސް މެމްބަރުންގެ ގޮތުގައި ހިމެނުނު އީވާ އަބްދުﷲ އާއި އަލީ އާޒިމް އަދި އިމްތިޔާޒު ފަހުމީ (އިންތި) ވެސް ވަނީ ކަޓާފައި. މިއީ މިދިއަ ތިން ދައުރުގައި މެމްބަރުކަން ކުރެއްވި ތިން ބޭފުޅުން.

މާފަންނުސްޓޭޑިއަމްގައި ހުރި ނޮޅިވަރަމް ދާއިރާ އަދި ހާނިމާދޫ ދާއިރާގެ ވޯޓް ފޮށި މިހާރު ވަނީ ގުނަން ފަށާފައި. 

ދާދި ދެންމެއަކު އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން ނެރުނު ތަފާސްހިސާބަށް ބަލާއިރު މިއީ އާ ގާނޫނުއަސާސީގެ ދަށުން މިހާތަނަށް ބޭއްވި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ އިންތިހާބުތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ މަދުން މީހުން ވޯޓު ލީ އިންތިހާބަށް ވުން ކައިރި. ވޯޓު ފޮށިތައް ބަންދުކުރަން ފެށިއިރު ވޯޓު ލީ ނިސްބަތް ހުރީ %72.96ގައި. އަދިވެސް ބައެއް ސެންޓަރުތަކުގައި ކިޔޫ އޮތުމުން އެ އަދަދު މައްޗަށް ދާނެ.

މިފަހަރު ވޯޓުލުމުގެ ހައްގު ލިބިފައިވާ މީހުންގެ އަދަދަަކީ 284،663. މީގެ ތެރެއިން އީސީން ދެންމެ ތަފާސްހިސާބުތައް އާންމުކުރި އިރު ވޯޓު ލާފައި ވަނީ 207،693 މީހުން. ވޯޓު ނުލާ ތިބި މީހުންގެ އަދަދަކީ 76،970.

މިއަދު އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގައި %72 މީހުން ވޯޓުލާފައިވާ ކަމަށް އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން ބުނެފި. ވޯޓު ލާން ނުކުންނަ މީހުންގެ ނިސްބަތަށް ބަލާފައި، މިއަދު މެންދުރު އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން އަންދާޒާކުރީ %70 އަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން ވޯޓު ލާނެކަން. މިވަގުތު ވެސް ބައެއް ސެންޓަރުތަކުގައި ކިޔޫ އޮތުމުން %72 އަށް ވުރެ މައްޗަށް ދިއުން އެކަށީގެންވޭ.

ވޯޓުލުން ނިމެން 10 މިނިޓަށް ވީ އިރު މާލޭގެ ބައެއް ސެންޓަރުތަކުގެ ކިޔޫ ވަނީ ދިގުވެފައި. އެގޮތުން މާފަންނު ސްޓޭޑިއަމްގައި ހަދާފައި ހުރި ސެންޓަރުގައި ގިނަ އަދަދެއްގެ ބަޔަކު ވޯޓު ލާން ގޮސް އެބަ ތިބި. އެ ސެންޓަރުގައި 20 ވޯޓު ފޮށި ވަނީ ބަހައްޓާފައި. ވޯޓުލުން ނިންމަން ހަމަޖައްސާފައި ވަނީ 5:30 ގައި.

ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީން ވޯޓުލެއްވުމަށްފަހު މީޑިއާތަކާ ބައްދަލުކުރައްވާ ވާހަކަދައްކަވަމުން ވިދާޅުވީ، ޑިމޮކްރަސީގައި ވޯޓުލާންވާނީ އެއްވެސް މަޖުބޫރު ކަމެއްނެތި އެމީހަކު ބޭނުންވާ މީހަކަށް ކަމަށް. އެކަމަކު މިހާރު އެކަން ހިނގަނީ އެހެން ނޫންކަން ފާހަގަކުރައްވާ އިންތިހާބާ ދިމާކޮށް ސަރުކާރުން ވޯޓަށް ނުފޫޒުފޯރުވަން ގިނަ ކަންތައްތަކެއް ކުރާ ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެއްވި.

އެހެން ނަމަވެސް، ރައީސް ޔާމީންގެ ވެރިކަމުގައި ވެސް އެފަދަ ކަންކަން ހިނގާފައިވޭ އަދި އެ ތުހުމަތުތައް ވަރަށް ބޮޑަށް ކުރި. 

މިއަދު 3 ޖެހުމާ ހަމައަށް %56.26 މީހުން ވޯޓްލާފައިވާ ކަމަށް އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން ދާދި ދެންމެއަކު ބުނެފި. އަދިވެސް %43.74 މީހުން ވޯޓް ނުލާ އެބަތިބި.

ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީން ދާދި ދެންމެއަކު ވޯޓްލައްވައިފި. އެމަނިކުފާނު ވޯޓް ލެއްވީ އަހުމަދިއްޔާ ސްކޫލްގައި ހުރި ފޮއްޓަށް. 

ރައްޔިތުން މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބުގައި ހިނގި އެކި ކަންކަމާ ވިދިގެން މިހާތަނަށް ޖުމުލަ 3 މީހަކު ފުލުހުން ހައްޔަރުކޮށްފައިވާ ކަމަށް ފުލުހުން ބުނެފި އެވެ. އެއީ: 

ވޯޓްލާން ދެން ބާކީ އޮތީ 2ގަޑިއިރު. ވޯޓް ކިޔުތައް ބަންދުވާނީ ހަވީރު 5:30ގައި. 

މެންދުރު 1 ޖެހުމާ ހަމައަށް ވޯޓްލާފައި ވަނީ %39.92 މީހުން. އެއީ ވޯޓްލުމުގެ ހައްގު ލިބިގެންވާ 284،663 މީހުންގެ ތެރެއިން 113،627 މީހުން. އެހެން ކަމުން އަދިވެސް %60 މީހުން ވޯޓްނުލާ ކަމަށް ތަފާސްހިސާބުތަކުން ދައްކާ. އީސީން ވަނީ މިއަދު ހަވީރު 5:30ގެ ކުރިން ވޯޓްލުމަށް ނިކުމެ ކިޔުގައި ޖެހުމަށް އާންމުންނަށް އިލްތިމާސްކޮށްފައި. ވަގުތު އިތުރުނުކުރާނެ ކަމަށް އީސީން ބުނޭ. 

މިހާރު ޓްރެންޑް ހުރި ގޮތުން، 4 ގަޑިއިރާ ބައިގެ ތެރޭގައި ވޯޓްލާން ނިކުންނާނެ ކަމަށް ބެލެވެނީ %75 މީހުން. އާންމުކޮށް ދިވެހިން ވޯޓްލާން ނިކުންނަނީ މެންދުރުފަހު ކަމަށްވުމުން އިތުރުވުން ވެސް އެކަށީގެންވޭ. 

މަޖިލީހުގެ އިންތިބާހުގައި 12 ޖެހުމާ ހަމައަށް ވޯޓްލާފައި ވަނީ ވޯޓްލުމުގެ ހައްގު ލިބިގެންވާ މީހުންގެ ތެރެއިން %32.75. އެއީ 93،224 މީހުން. 

ހެނދުނު 11 ޖެހުމާ ހަމައަށް ވޯޓްލާފައި ވަނީ ވޯޓްލުމުގެ ހައްގު ލިބިފައިވާ މީހުންގެ ތެރެއިން %24.92 މީހުން. 

ކުރީގެ ރައީސް މައުމޫން އަބްދުލްގައްޔޫމް ވެސް ދާދި ދެންމެއަކު ވޯޓްލައްވައިފި. 

ފުލުހުން ދާދި ދެންމެއަކު އެކްސްގައި ކުރި ޕޯސްޓެއްގައި ބުނީ ޕޮލިސް ކޮމިޝަނަރު އަލީ ޝުޖާއު ގެންދަވަނީ އިންތިހާބާ ގުޅިގެން ފުލުހުން ހިންގާ އޮޕަރޭޝަން ކައިރިން ބައްލަވަމުން ކަމަށް. ފުލުހުންގެ މި އޮޕަރޭޝަންގެ ނަމަކީ އޮޕަރޭޝަން ބްލޫ ޓައިޑް. 

ކުރީގެ ރައީސް އަދި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކުރީގެ ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދު ވެސް ވަނީ އިންތިހާބުގައި ވޯޓު ލައްވާފައި. އިސްކަންދަރު ސްކޫލުގައި ހުރި ގަލޮޅު އުތުރު ދާއިރާގެ ފޮއްޓަށް ވޯޓު ލެއްވުމަށް ފަހު ނަޝީދު ވަނީ   މަޖިލިސް އިންތިހާބުގައި ވީހާ ވެސް ގިނަ ބަޔަކު ވޯޓު ލާނެ ކަމަށް އުންމީދު ކުރައްވާކަމަށް ވިދާޅުވެފައި. 

އީސީން ދާދި ދެންމެއަކު ހާމަކުރި ގޮތުގައި މިއަދު ހެނދުނު 10 ޖެހުމާ ހަމައަށް ވޯޓްލާފައި ވަނީ ވޯޓްލުމުގެ ހައްގު ލިބިގެންވާ 284،663 މީހުންގެ ތެރެއިން %16.61 މީހުން. އެއީ 47،296 މީހުން. 

ޖަމާލުއްދީނު ސްކޫލުގައި ހުރި ޅ. އަތޮޅުގެ ފޮއްޓަކަށް ވޯޓުލެއްވުމަށް ފަހު ކުރީގެ ރައީސް ސޯލިހު ވަނީ ވޯޓު ލުމުގެ ހައްގުގެ ބޭނުން އެންމެ ފުރިހަމައަށް އަދާކުރަން އިލްތިމާސް ކުރައްވާފައި.

"ވޯޓު ލުމުގެ ހައްގަކީ ރައްޔިތުންނަށް ލިބޭ ވަރަށް ބޮޑު ހައްގެއް. އެ ހައްގުގެ ބޭނުން ހިފުމަކީ ގައުމުގެ މަސްލަހަތަށް ވަރަށް މުހިންމު ކަމެއް،" ވޯޓު ލެއްވުމަށް ފަހު މީޑިއާއާ ވާހަކަފުޅު ދައްކަވަމުން ސޯލިހު ވިދާޅުވި.

މަތީގައި އެވާ ޗާޓުން އެ ފެންނަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ މެމްބަރުންގެ މުސާރައަށް އައި ބަދަލުތައް. އެންމެ ކުރިން ލިބެން ހުރި މައުލޫމާތުތަކުން އެނގޭ ގޮތުގައި 1980ގެ އަހަރުތަކުގެ ކުރީކޮޅު މަޖިލިހުގެ މެމްބަރަކަށް ލިބިވަޑައިގަންނަވަނީ 260ރ. އެއީ ފުލްޓައިމް ވަޒީފާއަކަށް ވުރެ ބޮޑަށް ޕާޓްޓައިމް ޒިންމާއެއްގެ ގޮތުގައި މަޖިލިހުގެ މަސައްކަތް އޮތް ދުވަސްވަރު. މެމްބަރުންގެ މުސާރަ 1990ގެ އަަހަރުތަކުގެ ކުރީކޮޅު 2،200ރ އަށް ބޮޑުކުރި. ދެން 2000ގެ އަހަރުތަކަށް އެޅެން އުޅެނިކޮށް 4،700ރ އަށް ބޮޑުކުރި. އެންމެ ބޮޑު ކުރިއެރުމެއް އައީ އާ ޑިމޮކްރަސީއަށް ބަދަލުވުމުގެ މަސައްކަތް ފެށި ދުވަސްވަރު ކަމަށްވާ 2006ގައި. މިހާރު މުސާރަ އާއި އެލަވަންސްގެ ގޮތުގައި ޖުމްލަ 82،000ރ ލިބިވަޑައިގަންނަވާ.

މިއަދު ކުރިއަށްދާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ އިންތިހާބުގައި އަލަށް 500-600އާ ދެމެދުގެ އަދަދެއްގެ ޒުވާނުންނަށް ވޯޓު ލެވޭނެ ކަމަށް، ކުރިން އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން އޮތީ ބުނެފައި. އެއީ 17 މާޗު އާއި 21 އެޕްރީލްއާ ދެމެދު 18 އަހަރު ފުރޭ ކުދިންގެ އަދަދު. ކުރިން އިންތިހާބު ބާއްވަން އޮތީ 17 މާޗުގައި. އެކަމަކު ރޯދަމަހު އެއްވެސް އިންތިހާބެއް ނުބޭއްވޭ ގޮތަށް ގާނޫނަށް ބަދަލު ގެނައުމުން 21 އެޕްރީލަށް ފަސްކުރީ. މާލޭގެ ވޯޓު ސެންޓަރުތަކުން ޒުވާނުން އަދި މާ ގިނައިން ނުފެންނަ ކަމަށް 'ދައުރު'ގެ ރިޕޯޓަރުން ބުނޭ.

"އަދި މި ފެންނަނީ ކެންޑިޑޭޓުންގެ ކެމްޕޭނުގައި ބޮޑަށް އުޅޭ ޒުވާނުން ކަމަށް ލަފާކުރެވެނީ. އަނެއްހެން ވޯޓު ލާން އަދިއެއް ނާދޭ އަލަށް ވޯޓު ލާ ކުދިންނަށް ބެލެވޭ ކަހަލަ ކުދިންނެއް،" އެއް ރިޕޯޓަރަކު ބުންޏެވެ.

އާންމު ގޮތެއްގައި ގިނަ މީހުން ވޯޓު ލާން ނުކުންނަނީ މެންދުރު ފަހު. އެހެންކަމުން ހަވީރު އަތަށް ޖަހާލީމާ ޒުވާނުން ވެސް ގިނައިން ފެނުން އެކަށީގެންވޭ.

މިއަދު ކުރިއަށްދާ މަޖިލިސް އިންތިހާބާ ގުޅިގެން ދެންމެ ޕީއެސްއެމްއަށް އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުގެ ރައީސް ފުވާދު ތައުފީގު ދެއްވި އިންޓަވިއުއެއްގައި ވިދާޅުވީ، ވޯޓުލުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ޒިންމާއެއް ކަމަށާއި އެއީ ގައުމީ ވާޖިބެއް ކަމަށެވެ. އަދި ވޯޓުލާތަން ޔަގީންކުރެއްވުމަށް ފަހު ވީހާ ވެސް އަވަހަށް ވޯޓުލައްވަން ވަޑައިގެންނެވުމަށް އޭނާ އިލްތިމާސްކުރެއްވި.

"އެމީހެއްގެ ފަރާތުން އެމީހަކު ދެކޭގޮތުގައި އެމީހެއްގެ އަޑު މަޖިލިސްގެ ތަޅުމުގައި އުފުލަން އެންމެ އެކަށީގެންވާ، މިކަމަށް އެންމެ ގާބިލު ކަމަށް ދެކިވަޑައިގަންނަވާ މީހަކަށް ވޯޓު ލެއްވީމާ ހުންނާނީ ރަނގަަޅަށް. އެއްގޮތަކަށް ވެސް މީހަކު ދޭ ފައިސާއެއްގައި ނުވަތަ ހަދިޔާއެއްގައި ނުހިއްޕެވުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެއް. އެއީ މިއަދު ކޮންމެ މީހަކީ ވެސް މިނިވަނެއްގެ ގޮތުގައި ހުރެގެން ވޯޓުލެއްވުމަކީ ހަމަ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެއް. އެހެންވީމާ ވޯޓުލެއްވުމުގެ ވާޖިބު އަދާކުރައްވާށޭ އަޅުގަނޑު ދަންނަވާނީ،" ފުވާދު ވިދާޅުވި އެވެ.

މީގެ އިރުކޮޅެއް ކުރިން އީސީން ބުނީ ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ މަރުކަޒެއްގައި ވޯޓްލުން މިހާރު ފެށިފައިވާ ކަމަށް. 

އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަންގެ މެންބަރު ހަޒަން ޒަކަރިއްޔާ މީގެ އިރުކޮޅެއް ކުރިން ޕީއެސްއެމްއަށް ދެއްވި އިންޓަވިއުއެއްގައި ވިދާޅުވީ %96 ފޮށީގައި ވަގުތަށް ވޯޓުލުން ފެށުނު ކަމަށް. އެއީ 578 ފޮއްޓެއް. އަދި ހެނދުނު 9ޖަހާއިރު ހުރިހާ ފޮއްޓެއްގައި ވޯޓްލުން ފެށޭނޭ ކަމަށް ވިދާޅުވި. 

ވޯޓްލުން ކުރިއަށް ދަނީ މިއަދު ހެނދުނު 8އިން ހަވީރު 5އަށް. 

ތާޖުއްދީން ސްކޫލް ހޯލްގައި ހުރި ވޯޓް ފޮއްޓަށް ވޯޓްލުމަށް ފަހު ރައީސް މުއިއްޒު މީޑިއާތަކަށް އިލްތިމާސްކުރެއްވީ ހުރިހާ ރައްޔިތުން ވެސް ނިކުމެ ވީހާ ވެސް އަވަހަކަށް ވޯޓުލައި އެ މީހުންގެ ޒިންމާ އަދާކޮށްދެއްވުމަށް. 

ރާއްޖޭގައި ފުރަތަމަ ފަހަރަށް 1932ގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހެއް އުފެއްދި ފަހުން ވަރަށް ދިގު މުއްދަތެއް ދިޔައީ ވަކި އަދަދަކަށް މެމްބަރުން ކަނޑައަޅައި، ކޮންމެ އިންތިހާބެއްގައި އިތުރުނުވާ ގޮތަށް. އެކަން ބަދަލުވީ 2008ގެ އާ ގާނޫނުއަސާސީގައި ދާއިރާތައް ގިނަކޮށް، އަދި އާބާދީ އިތުރުވާ ނިސްބަތުން މެމްބަރުން ވެސް އިތުރުކުރެވޭ ގޮތަށް ކަނޑައެޅުމުން. އޭގެ ކުރިން އޮތީ 50 މެމްބަރުންގެ މަޖިލިހެއް. އެއީ ކޮންމެ އަތޮޅަކާއި މާލެއަށް ވެސް ދެ ގޮނޑި އަދި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަައްޔަންކުރައްވާ އަށް މެމްބަރުންގެ މައްޗަށް. މަތީގައި އޮތް ޗާޓުން ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހަށް އައި ބަދަލު ފެންނާނެ.

ކުރިއަށް އޮތް ފަސް އަހަރަށް އިންތިހާބުކުރާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ އިންތިހާބުގައި ވޯޓު ލާން ފަށައިފި. ހުރިހާ ސެންޓަރެއްގައި ވޯޓު ކަރުދާސް އާންމުންގެ އަތަށް އަދި ނޭރިޔަސް، ރާއްޖޭގެ އެކި ހިސާބުތަކުގައި މިހާރު އަންނަނީ ވޯޓު ލަމުން. އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން 'އެކްސް'ގައި ކުރި ޕޯސްޓެއްގައި ބުނީ 8:00 ޖަހާއިރަށް ވޯޓު ލާން ފެށޭ ވަރަށް ހުރިހާ ސެންޓަރެއްގައި ވެސް އިންތިޒާމްތައް ހަމަޖެހިފައި ހުރި ކަމަށް. 

މިއީ ރާއްޖޭގެ ތާރީހުގައި ވެސް އެންމެ ގިނަ ގޮނޑިއަށް ވާދަކުރާ އިންތިހާބު. މިހާރާގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގައި 87 މެމްބަރުން ހިމެނޭ އިރު މިއަދުގެ އިންތިހާބުގައި 93 ގޮނޑިއަށް މެމްބަރުން އިންތިހާބުކުރާނެ. މިހާ ބޮޑު ބަދަލެއް އަންނަނީ ކޮންމެ 5،000 މީހަކަށް މަޖިލިހުގައި ގޮނޑިއެއް ހާއްސަކުރަން ޖެހޭ ގޮތަށް ގާނޫނު އޮތުމުން.