2004 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު މަހު އައި އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ސުނާމީގައި އިންޑޮނޭޝިއާގެ ބަނދާ އަޗޭ އާއި މިއުލަބޯ އާ ދެމެދުގެ ސަރަހައްދަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ލިބުނު.
ދުނިޔޭގެ 700 މިލިއަން މީހުން ސުނާމީގެ ނުރައްކަލުގައި؛ ދުރާލާ އިންޒާރު ދިނުމުގެ ނިޒާމުތައް ގާއިމުކުރުމަށް އދ. ގެ ސެކްރެޓަރީ ޖެނެރަލް ގޮވާލައްވައިފި
މިދިޔަ ބުދަ ދުވަހު ފާހަގަކުރި ދުނިޔޭގެ ސުނާމީ ހޭލުންތެރިކަމުގެ ދުވަހާ ގުޅިގެން، އދ. ގެ ސެކްރެޓަރީ ޖެނެރަލް އެންޓޯނިއޯ ގުޓެރާސް ވިދާޅުވެފައިވަނީ ކުރިއާލާ އިންޒާރު ދިނުމުގެ ނިޒާމުތަކުގެ މުހިންމުކަން އިތުރުވެފައިވާ ކަމަށެވެ. މިގޮތުން ސްޕެއިންގައި ދާދިފަހުން ކުރިމަތިވި ފެންބޮޑުވުމުގެ ހާދިސާއަކީ މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ ނުރައްކާތެރިކަން ދައްކުވައިދޭ ހެއްކެއް ކަމުގައި ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.
"މިއަހަރަކީ އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ސުނާމީއަށް 20 އަހަރު ފުރޭ އަހަރު. މިއީ ފަހުގެ ތާރީހުގައި ދިމާވި އެންމެ މަރުގެ ނުރައްކާތެރި ކާރިސާތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ހާދިސާ. 230،000 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުން މި ހާދިސާގައި މަރުވެފައިވޭ،" ގުޓެރާސް ވިދާޅުވި އެވެ.
ސެކްރެޓަރީ ޖެނެރަލް ފާހަގަކުރެއްވި ގޮތުގައި މިވަގުތު ދުނިޔޭގެ 700 މިލިއަން މީހުން ސުނާމީގެ ނުރައްކަލުގައި ތިބިއިރު، އެންމެ ރަނގަޅު ރައްކާތެރިކަމަކީ އދ. ގެ "އާރލީ ވޯނިންގްސް ފޯ އޯލް" އިނީޝިއެޓިވް މެދުވެރިކޮށް ފޯރުކޮށްދޭ އިންޒާރުކުރުމުގެ ނިޒާމުތަކެވެ.
އދ. ގެ ކާރިސާތަކުގެ ރިސްކް މަދުކުރުމުގެ އޮފީހުން ބުނާ ގޮތުގައި ސުނާމީއަކީ މަދުން ދިމާވާ ކަމެއް ނަމަވެސް، ދުނިޔޭގެ އެންމެ ނުރައްކާތެރި ގުދުރަތީ ކާރިސާތަކުގެ ތެރޭގައި ސުނާމީ ހިމެނެއެވެ.
މިފަދަ ސުނާމީގެ ރާޅުތަކުގެ ސަބަބުން ވޭތުވެދިޔަ 100 އަހަރުގެ ތެރޭގައި 260،000 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުންގެ ފުރާނަ ގެއްލިފައިވެއެވެ. އަދި 280 ބިލިއަން ޑޮލަރުގެ އިގުތިސާދީ ގެއްލުން ވެފައިވެއެވެ.
އދ. ގެ ޔުނެސްކޯގެ އިންޓަރގަވަރމެންޓަލް އޯޝަނޮގްރަފިކް ކޮމިޝަން (އައިއޯސީ) އިން ބުނާ ގޮތުގައި ސުނާމީ ރާޅުތައް ކަނޑުމަތީގައި ގަޑިއަކު 800 ކިލޯމީޓަރުގެ ބާރުމިނުގައި ދަތުރުކޮށް، އެއްގަމަށް އަރާއިރު މަދު މިނެޓުތަކެއްގެ ތެރޭގައި އަސަރުކުރެ އެވެ.
ދުރާލާ އިންޒާރު ދިނުމުގެ ނިޒާމުތަކުން ފުރާނަ ސަލާމަތްކުރުމާއި ގެއްލުން ކުޑަކުރުމުގައި ކާމިޔާބުކަން ދައްކުވައިދީފައިވެ އެވެ. މި ނިޒާމުތަކަށް ކުރާ އިންވެސްޓްމަންޓް، ގެއްލުން ހުއްޓުވުމާއި ފުރާނަ ސަލާމަތްކުރުމުގެ ސަބަބުން 10 ގުނަ އަނބުރާ ލިބެ އެވެ.
This year marks the 20th anniversary of the Indian Ocean Tsunami, where more than 230,000 people lost their lives.
— António Guterres (@antonioguterres) November 5, 2024
This #TsunamiDay, we honour all tsunami victims & recommit to protecting the 700 million people worldwide who are at risk from tsunamis.https://t.co/sVXnqpNVUr pic.twitter.com/O2OoTYebNn
"އިންސާނުންގެ ސަބަބުން މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާ ގުޅިގެން، އިންޒާރުކުރުމުގެ ނިޒާމުތަކަކީ ޚަރަދު ކުޑަ، ފުރާނަ ސަލާމަތްކުރެވޭ ވަސީލަތްތަކެއް،" މިހެން ގުޓެރާސް ވިދާޅުވީ 2022 ގައި "އާރލީ ވޯނިންގްސް ފޯ އޯލް" އިނީޝިއެޓިވް ފަށްޓަވަމުންނެވެ.
ކާރިސާތައް ދެނެގަތުމާއި މޮނިޓަރކުރުމުގެ ޓެކްނޮލޮޖީ ކުރިއަރަމުންދިޔަ ނަމަވެސް، ގިނަ ގޮންޖެހުންތައް އެބަހުއްޓެވެ. އދ. ގެ ދިރާސާތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި ދުނިޔޭގެ ގައުމުތަކުގެ ތެރެއިން ދެބައިކުޅަ އެއްބަޔަށްވުރެ މަދު ގައުމުތަކުގައި އެކަށީގެންވާ މަލްޓި-ހަޒާޑް އިންޒާރުކުރުމުގެ ނިޒާމުތައް ހުރެއެވެ.
މީގެ އަސަރު އެންމެ ބޮޑަށް ކުރަނީ ތަރައްގީވަމުން އަންނަ ސަރަހައްދުތަކަށެވެ. މި ސަރަހައްދުތަކުގައި މޫސުމާ ގުޅުންހުރި ކާރިސާތަކުގެ ސަބަބުން ދުނިޔޭގެ އެހެން ސަރަހައްދުތަކާ އަޅާބަލާއިރު 15 ގުނަ ގިނައިން މީހުން މަރުވެއެވެ.
އދ. ގެ "އާރލީ ވޯނިންގްސް ފޯ އޯލް" އިނީޝިއެޓިވްގެ މަގުސަދަކީ 2027 ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް މި މުހިންމު ނިޒާމު ލިބިފައިވާ ގައުމުތަކާއި ނެތް ގައުމުތަކުގެ ތަފާތު ނައްތާލުމެވެ.
ސްޕެއިންގައި ދާދިފަހުން ދިމާވި ފެންބޮޑުވުމުގެ ހާދިސާއިން މަދުވެގެން 150 މީހުން މަރުވެފައިވާއިރު، މި ހާދިސާއިން އިންޒާރު ދިނުމުގެ ނިޒާމުތަކުގެ މުހިންމުކަން ފާހަގަވެގެން ގޮސްފައިވެ އެވެ.
ސްޕެއިންގެ މޫސުމާބެހޭ ހިދުމަތްތަކުން ގިނަ އިންޒާރުތައް ދީފައިވީ ނަމަވެސް، މި ކާރިސާގެ ގަދަފަދަކަމުން މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން ކުރިމަތިވާ ގޮންޖެހުންތައް ހާމަވެގެން ދިޔައެވެ. ސްޕެއިންގެ ސްޓޭޓް މިޓިއޮރޮލޮޖިކަލް އޭޖެންސީ (އޭއީއެމްއީޓީ) އިން މި ކާރިސާގެ ކުރިން "ރެޑް" ލެވެލްގެ އިންޒާރު ދީފައިވީ ނަމަވެސް، ބައެއް ސަރަހައްދުތަކަށް އަހަރެއްގެ ތެރޭގައި ވެހޭ ވަރުގެ ވާރޭ 24 ގަޑިއިރުގެ ތެރޭގައި ވެހި، އެކަމުގެ ސަބަބުން ރައްކާތެރިކަމުގެ ފިޔަވަޅުތައް ފެއިލްވެގެން ދިޔައެވެ.
2004 އިން ފެށިގެން ފާހަގަކުރެވޭ އެންމެ ނުރައްކާތެރި ސުނާމީތައް
2004 ގެ އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ސުނާމީ
• ތާރީޚު: 26 ޑިސެމްބަރު 2004
• ބިންހެލުމުގެ ބޮޑުމިން: ރިކްޓަރ ސްކޭލްގައި 9.1
• ގެއްލުން: 230،000 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުން މަރުވި
• ސަރަހައްދު: އިންޑޮނޭޝިއާ، ތައިލެންޑް، ސްރީލަންކާ، އިންޑިއާ، މޯލްޑިވްސް އަދި އިތުރު ގައުމުތައް
• މައުލޫމާތު: އާކައިވްކުރެވިފައިވާ އެންމެ ނުރައްކާތެރި ސުނާމީގެ ހާދިސާ
2011 ގެ ތޯހޯކު ސުނާމީ (ޖަޕާން)
• ތާރީޚު: 11 މާރޗް 2011
• ބިންހެލުމުގެ ބޮޑުމިން: ރިކްޓަރ ސްކޭލްގައި 9.0
• ގެއްލުން: 15،897 މީހުން މަރުވި (ޖަޕާން ސަރުކާރުގެ ރަސްމީ ތަފާސްހިސާބު)
• އިތުރު ގެއްލުން: 2،533 މީހުން ގެއްލިފައި
• ސަރަހައްދު: ޖަޕާނުގެ އިރުމަތީ ސަރަހައްދު
• ޚާއްސަ ނޯޓު: ފުކުޝިމާ ނިއުކްލިއަރ ޕްލާންޓަށް ލިބުނު ގެއްލުމާއެކު ތާރީޚުގައި އެންމެ ބޮޑު އިގްތިސާދީ ގެއްލުން ލިބުނު ގުދުރަތީ ކާރިސާ
2018 ގެ ސުލަވެސީ ސުނާމީ
• ތާރީޚު: 28 ސެޕްޓެމްބަރު 2018
• ބިންހެލުމުގެ ބޮޑުމިން: ރިކްޓަރ ސްކޭލްގައި 7.5
• ގެއްލުން: 2,102 މީހުން މަރުވި (އިންޑޮނޭޝިއާ ސަރުކާރުގެ ރަސްމީ ހިސާބުތައް)
• ސަރަހައްދު: ސެންޓްރަލް ސުލަވެސީ، އިންޑޮނޭޝިއާ
2018 ގެ ސުންޑާ ހަނިކަނޑީގެ ސުނާމީ
• ތާރީޚު: 22 ޑިސެމްބަރު 2018
• ސަބަބު: އަނަކް ކްރަކަޓާއު ވޮލްކޭނޯ ގޮވުން
• ގެއްލުން: 437 މީހުން މަރުވި
• ސަރަހައްދު: ސުންޑާ ހަނިކަނޑި، އިންޑޮނޭޝިއާ
2022 ގެ ޓޮންގާ ސުނާމީ
• ތާރީޚު: 15 ޖެނުއަރީ 2022
• ސަބަބު: ހުންގާ ޓޮންގާ-ހުންގާ ހަޕައި ވޮލްކޭނޯ ގޮވުން
• ގެއްލުން: 3 މީހުން މަރުވި (ޓޮންގާ ސަރުކާރުގެ ރިޕޯޓު)
• ސަރަހައްދު: ޓޮންގާ އަދި ޕެސިފިކް ސަރަހައްދުގެ ޖަޒީރާތައް
މަޢުލޫމާތު: އދ. ގެ ކާރިސާތަކުގެ ރިސްކް މަދުކުރުމުގެ އޮފީސް (ޔޫއެންޑީއާރްއާރް)، ޖަޕާން މެޓެރިއޮލޮޖިކަލް އެޖެންސީ، އަދި ގައުމުތަކުގެ ރަސްމީ ރިޕޯޓުތައް
ނޯޓު: މި ލިސްޓުގައި ހިމެނިފައިވަނީ އެންމެ ބޮޑެތި އަދި ރަސްމީކޮށް ކަށަވަރުކުރެވިފައިވާ މައުލޫމާތު އެކުލެވޭ ސުނާމީ ހާދިސާތަކެވެ.
ކޮމެންޓް