ޓެކްސް ބޮޑުކޮށްގެން އެކަނި ނުފުދޭ؛ ހަރަދު ކުޑަކުރުން އަވަސް ކުރަން ޖެހޭ: ވޯލްޑް ބޭންކް

ޖީއެސްޓީ އާއި ޓީޖީއެސްޓީ ބޮޑުކޮށްގެން އެކަނި ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދަށް މިހާރު ކުރިމަތިވެފައި ހުރި ނުރައްކާތަކުން ސަލާމަތް ވެވެން ނެތް ކަމަށާއި ސަރުކާރުގެ ހަރަދުތައް ކުޑަކުރަން ވަރަށް އަވަހަށް ފިޔަވަޅު އަޅަން ޖެހޭ ކަމަށް ވޯލްޑް ބޭންކުން މިއަދު ބުނެފި އެވެ.

ތަފްސީލް - ގައުމީ ޔުނިވަސިޓީ، އެމްއެންޔޫގައި މިއަދު ބޭއްވި ހަފްލާއެއްގައި ވޯލްޑް ބޭންކުން އާންމުކުރި ރާއްޖޭގެ ޑިވަލޮޕްމަންޓް އަޕްޑޭޓް ރިޕޯޓުގައި ބުނީ ކޮވިޑްގެ ކުރީގައި ހުރިވަރާ ގާތްގަނޑަކަށް އެއް ވަރަށް ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމް ކުރިއަރާފައި ވާތީ ގައުމީ އުފެއްދުންތެރިކަން ނުވަތަ ޖީޑީޕީ މަތިވެ، ފަގީރުންގެ ނިސްބަތް ވެސް މިހާރު ކުޑަކުރެވިފައިވާ ކަމަށެވެ. އަދި ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ޖީޑީޕީގެ ނިސްބަތުން ރާއްޖޭގެ ދަރަނި ހުރި މިންވަރު %106 އަށް ކުޑަކުރެވިފައިވާ ކަމަށް ރިޕޯޓްގައި ބުންޏެވެ.

ނަމަވެސް، މިހާރު ހުރި ދަރަންޏަކީ ވެސް މެދުރާސްތާގައި ރާއްޖެއަށް އޮތް ނުރައްކަލެއްގެ ގޮތުގައި ވޯލްޑް ބޭންކުން ފާހަގަކުރި އެވެ. އެގޮތުން އެބޭންކުގެ ރިޕޯޓްގައި ފާހަގަކުރި ގޮތުގައި: 

"ފިސްކަލް ސިޔާތު [ސަރުކާރުގެ ހަރަދާއި އާމްދަނީގެ ސިޔާސަތު] އަށް ވަރަށް އަވަސް ބަދަލުތަކެއް މި ވަނީ ގެންނަން ޖެހިފައި. ޖީއެސްޓީ އާއި ޓީޖީއެސްޓީ ބޮޑުކުރުމަކީ ރަނގަޅު ފިޔަވަޅަކަށް ވީ ނަމަވެސް ރާއްޖޭގެ މާލީ ހާލަތު ހަމަޔަކަށް އެޅުވުމަށް އެ ބަދަލު ގެނައުމަކުން އަދި ނުފުދޭ. ހަރަދު ކުޑަކުރުމަށް ސިޔާސަތު އެކު އެކީ ކުރިއަށް ގެންދަން އެބަ ޖެހޭ. ހަރަދު ކުޑަކުރުމުގެ ފިޔަވަޅުތައް އަވަހަށް އަޅަން ޖެހޭ،" ރިޕޯޓާ ގުޅޭ ޕްރެޒެންޓޭޝަން ދެއްވަމުން، ރާއްޖޭގައި ހުންނަވާ ވޯލްޑް ބޭންކުގެ އިކޮނޮމިސްޓް އަދި ރާއްޖޭގެ އޮފީހުގެ ވެރިޔާ އާޑަމް އާތަސް ވިދާޅުވި އެވެ. 

ވޯލްޑް ބޭންކުގެ ރިޕޯޓްގައި ފާހަގަކުރި ގޮތުގައި، ސަރުކާރުގެ ހަރަދުތައް ކުޑަނުކުރެވި އަހަރުން އަހަރަށް ބޮޑުވަމުން ދާތީ މަރުކަޒީ ބޭންކް، އެމްއެމްއޭ އާއި އަމިއްލަ ބޭންކުތަކުން ބަޖެޓްގެ ޑެފިސިޓަށް ފައިނޭންސް ކުރަން ޖެހޭވަރު ވަނީ ބޮޑުވެފަ އެވެ. އެގޮތުން ރިޕޯޓްގައި ބުނީ:

ރިޕޯޓްގައި ފާހަގަކުރި ގޮތުގައި، މި ގޮތަށް ވުމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ބޭންކުތަކުން އަމިއްލަ ވިޔަފާރިތަކަށް ދޫކުރާ ލޯނުތަކުގެ އަދަދު ވަނީ މަދުވާން ފަށައިފަ އެވެ. އަދި ބޭންކުތަކުގައި ލޯނު ދޫކުރަން ހުންނަ ފައިސާގެ ބޮޑު ބައެއް ސަރުކާރަށް ދަރަނި ދޫކުރަން އަންނަނީ ބޭނުން ކުރަމުންނެވެ.

ބަޖެޓު ފޫބެއްދުމަށް އަހަރުން އަހަރަށް ސަރުކާރުން ނަގާ ދަރަނިތައް ބޮޑުވުމުގެ ސަބަބުން ލޯނުތަކުގެ އިންޓަރެސްޓަށް ސަރުކާރުން ދައްކަން ޖެހޭ ފައިސާގެ ޖީޑީޕީގެ %3.4އަށް އަރާފައިވާ ކަމަށް ރިޕޯޓްގައިވެ އެވެ. ރިޕޯޓްގައި ހުރި ތަފާސްހިސާބުތަކަށް ބަލާއިރު އެއީ އަހަރެއްގެ މައްޗަށް 3.2 ބިލިއަން ރުފިޔާ އެވެ. 

ރާއްޖޭގެ މާލީ ހާލަތު ދެމެހެއްޓެނިވި ހިސާބަކަށް ގެންދިޔުމަށް ސަރުކާރުގެ ހަރަދުކުޑަކުރަން ރިޕޯޓްގައި ވޯލްޑް ބޭންކުން ދީފައިވާ އެންމެ ބޮޑު ލަފަޔަކީ ސަބްސިޑީއަކީ އެންމެންނަށް ދޭ އެއްޗެއްގެ ގޮތުގައި އޮންނަ އޮތުން ބަދަލުކޮށް ސަބްސިޑީ އަކީ ހަމައެކަނި ބޭނުން ޖެހިފައިވާ މީހުންނަށް ދޭ އެއްޗެއްގެ ގޮތުގައި ބަދަލުކުރުމެވެ. އެގޮތުން ކާޑުގެ ބާވަތްތަކާއި ކަރަންޓާއި އަދި އާސަންދައަކީ ބޭނުން ޖެހިފައިވާ މީހުންނަށް ދޭ އެއްޗަކަށް ބަދަލު ކުރަން ލަފާދީފައިވެ އެވެ. މީގެ އިތުރަށް:

އާޑަމް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި، ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދު މި އަހަރު ވެސް %6.6ގައި އަދި ކުރިއަށް އޮތް އަހަރު ވެސް %5.6 ކުރިއަރާނޭ ކަމަށް ބެލެވެ އެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ރާއްޖެއިން ވިސްނަންވީ އެ ކުރިއެރުން ދެމެހެއްޓުމަށް ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. އާޑަމް ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި ކުރިއެރުން ދެމެހެއްޓޭނީ އިގްތިސާދަށް މިހާރު ކުރިމަތިވެފައި ހުރި ނުރައްކާތައް ހައްލުކުރަން މިހާރު މަސައްކަތް ފަށައިގެންނެވެ.

ނަމަވެސް މި އަހަރުގެ ބަޖެޓްގައި ސަބްސިޑީތަކަށް ބަދަލު ގެންނަން ހިމަނާފައި ފިޔަސް އެކަން ތަންފީޒު ނުވެ ދާތީ އޭނާ ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކުރެއްވި އެވެ. އަދި އުމްރާނީ ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތައް ނުވަތަ ޕީއެސްއައިޕީ މަޝްރޫއުތައް ހިންގުމަށް ބުރަ ލޯނުތައް ނަގަމުން ދިޔުމަކީ ވެސް ކަންބޮވުމެއްގެ ގޮތުގައި އޭނާ ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.

"2019ގެ ޑިވަލޮޕްމަންޓް ޕްލޭންގެ ދަށުން އެބަހުރި މަޝްރޫއުތަކެއް ހިންގަން ރާވާފައި. އެކަމަކު އެބަ ޖެހޭ މިހާރު ދުނިޔޭގެ އިގްތިސާދަށް މި އަންނަ ބަދަލުތަކާ އެކު ރިވައިޒްކުރަން އެކަންކަން. ބޭރުގެ ފަރާތްތަކުން ދޭ ލޯނުތައް ބޮޑެތި ޓާމްސްގައި ނަގައިގެން މިވަގުތު މަޝްރޫއު ހިންގީމާ އޭގެ ބުރަ ބޮޑުވާނެތީ އެކަމާ ވަރަށް ފުންކޮށް ވިސްނަން އެބަޖެހޭ،" އާޑަމް ވިދާޅުވި އެވެ.

"މިހާރު ލޯނު ނަގައިގެން އިންވެސްޓްމަންޓްތައް އިތުރުކޮށްގެން އިގްތިސާދީ ކުރިއެރުން ޑަބަލް ޑިޖިޓަށް ވެސް މަތިކުރެވިދާނެ. އެކަމަކު ކުރިއަށް އޮތް ފަސް އަހަރު ކުރިއެރުން %2ގައި ހުންނަޏާ އޭގެ މާނައެއް ނެތް. އެކަމަކު މެދު މިނުގެ ކުރިއެރުމެއްގައި %5-6 ގައި ބަހައްޓައިގެން ދެމެހެއްޓެނިވި މަގެއް ކަމުގައި ފެންނަނީ." 

ރިޕޯޓްގައި ފާހަގަކުރި ގޮތުގައި، ޕީއެސްއައިޕީ މަޝްރޫއުތައް ހިންގަން ތަކެތި އެތެރެ ކުރަން ޖެހޭ ވަރުގެ ގިނަ ވުމުގެ ސަބަބުން ކަރަންޓް އެކައުންޓް ޑެފިސިޓް ބޮޑުވެ އެކަމުގެ ނޭދެވޭ އަސަރު ރިޒާވާއި ދައުލަތުގެ މާލީ ހާލަތަށް ކުރާނެ އެވެ. އެގޮތުން، ރިޒާވްގައި މިހާރު ހުރި 796 މިލިއަން ޑޮލަރުކަން ރިޕޯޓްގައި ފާހަގަކުރަމުން ބުނީ އެއީ 2.8 މަހުގެ އިމްޕޯޓަށް ފުދޭ ވަރުގެ ފައިސާ ކަމަށެވެ. އެވަރަށް ވެސް ރިޒާވް ރަނގަޅު ކުރެވުނީ އިންޑިއާގެ ސެންޓްރަލް ބޭންކާ އެކު ހެދި ކަރަންސީ ސްވޮޕްގެ ސަބަބުންކަން ރިޕޯޓްގައި ފާހަގަ ކުރި އެވެ.

އެ ކަންބޮޑުވުންތަކާ އެކު ރިޕޯޓްގައި ބުނީ ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުގައި ތަކެތީގެ އަގު ބޮޑުވުން ފަދަ ކަންކަން ކުރިމަތިވަމުން އަންނާތީ އެވަރުގައި ރިޒާވް ހުރުމަކީ ކަންބޮޑުވުމެއް ކަމަށެވެ.

ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދަށް މިއަހަރު ދެން ކުރިމަތިވާނޭ ގޮން ޖެހުމަކީ ވޯލްޑް ބޭންކުގެ ރިޕޯޓްގައި ފާހަގަކުރި ގޮތުން، ތަކެތީގެ އަގުތައް މައްޗަށް ދިޔުން ނުވަތަ އިންފްލޭޝަން އެވެ. އެގޮތުން، މިހާރު %4ގައި ހުރި ރާއްޖޭގެ އިންފްލޭޝަން މި އަހަރުގެ ތެރޭ %5.7 އަށް ދާނޭ ކަމަށް ވޯލްޑް ބޭންކުން ވަނީ ލަފާކޮށްފަ އެވެެ. އިންފްލޭޝަން މައްޗަށް ދިޔުމުގެ ސަބަބުތަކުގެ ތެރޭގައި ރިޕޯޓްގައި ބުނީ:

އިންފްލޭޝަން މަތިވުމުގެ ސަބަބުން ސަބްސިޑީތަކަށް ކުރަން ޖެހޭ ހަރަދު އިތުރުވެ ދައުލަތުގެ މާލީ ހާލަތަށް އެކަމުގެ ނޭދެވޭ އަސަރު ކުރާނޭ ކަމަށް ވެސް ވޯލްޑް ބޭންކުން ވަނީ ބުނެފަ އެވެ. އިންފްލޭޝަން މައިތިރިކުރަން ދުނިޔޭގެ ގައުމުތަކުން ވެސް އަޅާ ފިޔަވަޅުތަކުން އިގްތިސާދުތަކުގެ ކުރިއެރުން މަޑު ޖެހި ޓޫރިސްޓުން ރާއްޖެ އައުން މަޑުން ޖެހުން ފަދަ ނުރައްކާތައް ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދަށް މިއަހަރު ކުރިމަތިވާނޭ ކަމަށް ވޯލްޑް ބޭންކުން ވަނީ ބުނެފަ އެވެ.