ރަބީއާގެ ހިތްވަރުން ތިން ޖީލެއްގެ ހުނަރު ދިރިދިރި

ފާތިމަތު ރަބީއާ (ރަބީ) 'އޯތެންޓިކް ދިވެހި ހެދުން'ގެ ނަމުގައި ފޭސްބުކް ޕޭޖެއް ހަދައި އެކި ވައްތަރުގެ ސަގާފީ ހެދުން އޯޑަރަށް ވިއްކަން ފެށީ މީގެ ހަތެއްކަ އަހަރު ކުރީންނެވެ.

"އެ ޕޭޖު ހެދީ މަންމަ އަށް. މަންމަ އެ މަސައްކަތް ކުރާތީވެ މަންމައަށް އެހީތެރިވާންވެގެން،" އޭނާ ކިޔައިދިނެވެ.

ރަބީއާގެ މަންމަ ގއ. ކޮލަމާފުށީގައި ތައްޔާރުކުރާ ދިވެހި ކަސަބު ބޯވަޅު އެޅި ލިބާސް، މިހާރު ހުޅުމާލޭގައި ދިރިއުޅޭ ރަބީއާއަށް ފޮނުވަނީ އެވެ. ދެން އެ ލިބާހަށް ބޭނުންވާ ފޭއްޔާއި ރުމާފަޅި ތައްޔާރުކޮށް، ސެޓެއްގެ ގޮތުގައި ވިއްކަން ކުރަންޖެހޭ ހުރިހާ މަސައްކަތަކައިގެން އުޅެނީ ރަބީއާ އެވެ. މިއީ ރަބީއާ އާއި އޭނާގެ އާއިލާ އިހަކަށް ދުވަހަކު ފެށި މަސައްކަތެއް ނޫނެވެ. ކަސަބު ގެތުމާއި ފެހުމަކީ ރަބީއާގެ އާއިލާގެ ތިން ޖީލަކުން ކުރަމުން އަންނަ ޒަމާންވީ މަސައްކަތެކެވެ. 

އޭނާގެ އުމުރުން އެންމެ 8 އަހަރުގައި ވެސް މަންމަ ފަހާތަން ގާތުން ބަލަން އިންނަ ހަނދާން ރަބީއާގެ ހުރެ އެވެ. އަދި އޭރު މަންމަ ފަހާފައި ބާކީވާ ފޮތިކޮޅުކޮޅު ލިބުމުން އެއިން ހެދުން ފަހަން އުޅުނެވެ. ދެން އެކަން ހަރުދަނާކޮށް، އަމިއްލައަށް ފަހަން ދަސްކުރަން ފެށީ އުމުރުން 11 އަހަރުގަ އެވެ. ރަބީއާގެ މަންމަ ހެދުމެއްގެ ބައެއް ބައިތައް، މިސާލަކަށް ދިގުހެދުމެއްގެ ބޯވަޅު ނުވަތަ ގޮށްފަތި ހަރުކޮށްފައި ދިނުމުން، ދެން ހުންނަ ބައިތައް ރަބީއާ އަމިއްލައަށް ފުރިހަމަ ކުރަނީ އެވެ. އޭގެ އަހަރެއް ފަހުން އޭނާ އަމިއްލައަށް ފޮތި ކަނޑައިގެން ހެދުން ފަހަން ފެށި އެވެ. ރަހުމަތްތެރިންނަށާއި ސުކޫލުގެ ކްލާސް ކުދިންނަށް ވެސް ފަހައިދީ އުޅުނެވެ. ރަބީއާގެ ހުނަރަށް ރަށުތެރޭގެ ގިނަ ބައެއްގެ އިތުބާރު ލިބެން ފެށި އެވެ.

އެ ހިސާބުން ފެށި ގޮތަށް މި މަސައްކަތުގައި ރަބީއާ އުޅޭތާ 33 އަހަރު ހޭދަ ވެއްޖެ އެވެ. 

ރަބީއާ އަމިއްލަ ދިރިއުޅުމެއް ފެށުމަށް ފަހު އިތުރު އާމްދަނީއެއް ހޯދުމަށް ކުޑަ ވިޔަފާރިއެއްގެ ގޮތުގައި މީހުންނަށް ހެދުން ފަހައިދޭން ފެށި އެވެ. އޭނާގެ ތިން ކުދިން ބަލަމުން، ގޭތެރޭގެ ކަންކަމުގައި އުޅެމުން، ވަގުތު ހޯދައިގެން ހެދުން ފަހަން އިނދެ އެވެ.

ރަބީއާ އަންހެނުންގެ އެކި ވައްތަރުގެ ހެދުން ފަހައިދެ އެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ދިވެހި ސަގާފީ ހެދުން، އަބާޔާ، ޕާޓީ ހެދުން އަދި ކުޑަކުދިންގެ ހެދުން ހިމެނެ އެވެ. 

"އެންމެ ފަހާ ހިތްވަނީ ޕާޓީ ހެދުމާއި ކުޑަކުދިންގެ ހެދުން. މި ޒާތުގެ ހެދުންތަކަކީ ގިނަ ވަގުތު ހޭދަވާ، ބުރަ މަސައްކަތް ހިމެނޭ ވައްތަރުތަކެއް. އަގު ބޮޑު ވާނެ. އެކަމަކު އަޅުގަނޑު އަގު ހަދަނީ ކުރާ މަސައްކަތާއި ވަގުތާއި އެ ހެދުމެއް ޖަރީ ކުރަން ބޭނުންވާ ތަކެތި ހޯދަން އަޅުގަނޑުގެ އަތުން ދާ ހަރަދަށް ބަލާފައި. އަޅުގަނޑަކަށް ނުކެރޭ މިނަށްވުރެ އަގު ބޮޑު ކުރާކަށް،" ރަބީއާ ބުންޏެވެ.

ދިވެހިވަންތަ އޮރިޖިނަލް ލިބާހަށް ވެސް އޮންނަ ޑިމާންޑު ބޮޑުކަން ރަބީއާ ފާހަގަކުރި އެވެ. އޮރިޖިނަލް ލިބާސް ސެޓެއްގައި ހިމެނެނީ ލިބާސް، ފޭލި އަދި ރުމާ ފަޅި އެވެ. ކޮންމެ ދިވެއްސެއްގެ އަތުގައި ވެސް އަސްލު ދިވެހިވަންތަ ލިބާހެއް އޮތުން މުހިއްމެވެ. އެކަމަކު ފަހަކަށް އައިސް މުޅިން ވެސް މީހުން ލައިއުޅެނީ ރެޑީމޭޑު ރޭނދާ އަޅާފައި ހުންނަ، ދިވެހިވަންތަ ގޮތްގަނޑު ގެއްލިފައިވާ ލިބާހެވެ.

"އަސްލު ލިބާހުގެ ސިފަ ގެއްލޭތީ އެ ބިރުވެރިކަން އޮވޭ. ދިވެހިވަންތަ ލިބާހެއް މިހާރު ނުފެނޭ. އޭގެ އަސްލު ދިވެހިވަންތަކަން ގެއްލިގެން ދާތީ ވަރަށް ދެރަވޭ،" ރަބީއާ ބުންޏެވެ. 

އޭނާ ބުނެދޭން އޮތް ހިތްދަތި އަނެއް ވާހަކަ އަކީ ކޮލަމާފުށީގެ ކާބަފައިން ކޮށް އުޅުނު ކަސަބު ގެތުމުގެ މަސައްކަތް މިހާރު އުވެމުންދާ ކަމެވެ.

"ރަށުގައި ވެސް ބަޔަކު މި މަސައްކަތް ދަސްކުރާކަށް ނޫޅޭ. އެކަކު ވެސް މިކަމެއް ނުކުރޭ. ނެތެމުން ގޮސް މަންމަ އެކަނި، އެ މަސައްކަތް ކުރާ މީހަކަށް މި ވަގުތު ރަށުގައި ހުރީ،" ރަބީއާ ކިޔައިދިނެވެ.

އޮރިޖިނަލް ބޯވަޅު އެޅި ލިބާހަކީ އަގުހެޔޮ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް ސްކޫލްގެ ކޮންސާޓަކަށް ނުވަތަ އެފަދަ އިވެންޓަކަށް ތަންކޮޅެއް އަގު ހެޔޮކޮށް ވެސް ރަބީއާ ލިބާސް ތައްޔާރު ކުރެ އެވެ. އެއަށް ބޭނުންކުރަނީ ފިހާރައިން ގަންނަން ލިބެން ހުންނަ ރޭނދާ އެވެ. އެކަމަކު އެ ރޭނދާ ވެސް އޭނާ އަޅަނީ ވަކި އުސޫލަކަށް، ދިވެހިވަންތަ ފާޑުގަނޑު ނުގެއްލޭ ގޮތަށެވެ.

"މިއީ ރަނގަޅު އާމްދަނީއެއް ލިބޭ ކަމެއް،" ރަބީއާ ބުންޏެވެ.

އެކަމަކު ފަހައިގެން ލިބޭ އެއްޗެއްގެ ބޮޑު ބައި އޭނާ ހަރަދު ކުރަންޖެހެނީ ގޭގެ ކުއްޔަށާއި ދިރިއުޅުމަށް ބޭނުންވާ އެކި ކަންކަމަށެވެ. ފަހަން ބޭނުންވާ ސާމާނު ހޯދަނީ މާލެއިން ނުވަތަ ބޭރުން ގެނުވައިގެންނެވެ. މާލެއިން ގިނަ ތަކެތި އަގު ބޮޑުވެފައި ހޯދަން ދައްޗެވެ.

ރަބީއާގެ އިތުރުން އޭނާގެ ހަގަށް ތިބި ކޮއްކޮމެން ވެސް ފެހުމަށް ކުޅަދާނަ އެވެ. މާމަ، މާމަގެ އާއިލާގެ ގިނަ މެމްބަރުން، މަންމަ އަދި މަންމަގެ އެއްބަނޑު އެއްބަފާ އެންމެންނަކީ ވެސް ފެހުންތެރިންނެވެ.

"އެކަމަކު އަޅުގަނޑަށް ހީވަނީ އަޅުގަނޑާ ހިސާބުން މިކަން މި ނިމުނީހެން،" ރަބީއާ ބުންޏެވެ.

އޭނާގެ ދަރިން ކިޔަވައިގެން މަސައްކަތް ކުރަމުން އަންނަނީ މުޅިން ތަފާތު ރޮނގުތަކުންނެވެ. 

ރަބީއާ ބުނިގޮތުގައި އޭނާ މާލެ ބަދަލުވި ފަހުން ވެސް ރަށުން ހެދުން ފަހަން އޯޑަރު އާދެ އެވެ. 

"ގިނަ މީހުން އެމީހުންގެ ހެދުން ފަހަން ދެނީ އެމީހުން ހިތްހަމަޖެހޭ ފެހުންތެރިއަކަށް. އަޅުގަނޑުގެ ފެހުން ކަމުދާތީ އަދިވެސް ގުޅަނީ. ވިލިމާލެ އަދި [ހުޅުމާލޭ] ފޭސް ޓޫއިން ވެސް އޯޑަރު އާދޭ. ދެން މިހާތަނަށް ކޮންމެ މީހެއް ވެސް ދަނީ އަޅުގަނޑުގެ މަސައްކަތާ މެދު ވަރަށް ހިތްހަމަޖެހިގެން،" އޭނާ ބުންޏެވެ. 

"ގަޑިއަށް ނުނިމިގެން ދުވަހަކު ވެސް މީހެއްގެ ކޮމެންޓެއް އައިސްފައެއް ނޯންނާނެ،" ރަބީއާ ފަހުރުވެރިކަމާ އެކު ބުންޏެވެ.

"ޕާޓީއަކަށް ނުވަތަ ވަކި ދުވަހަކަށް ނިންމަންޖެހޭ އޯޑަރެއް އައިމަ ހޭލާ ހުރެގެން ނަމަވެސް އަޅުގަނޑު އެ ނިންމަން."

ތެދެކެވެ. ރަބީއާގެ މަސައްކަތަށް ބޮޑު ޑިމާންޑެއް އޮވެ އެވެ. މި ޑިސެމްބަރު މަސް އޮތީ އޯޑަރުން ފުރިފަ އެވެ. އުމްރާއަށް ދާ މީހުންނާއި ޕާޓީތަކަށް ބޭނުންވާ ހެދުންތަކުގެ ލިސްޓު ދިގެވެ.

މިހާ ބުރަކޮށް މަސައްކަތުގައި އުޅެމުން ވެސް އާއިލާ އާއި ގޭތެރޭގެ ކަންކަން ހީވާގިކަމާ އެކު ރަބީއާ ބަލަހައްޓަ އެވެ. ފިރިމީހާ އާއި ދަރިން އޭނާއަށް އެހީތެރިވެ އެވެ. އެކަމަކު ރަބީއާ ބުނިގޮތުގައި އަދިވެސް އޭނާ ބޭނުންވާ މިންވަރަށް އޯޑަރު ނެގޭ ވަރެއް ނުވެ އެވެ. އެ މަސައްކަތް ބޮޑު ވިޔަފާރިއަކަށް ބަދަލު ކުރަން ރަބީއާ ބޭނުންވެ އެވެ. 

މިކަހަލަ ކޮންމެ ހީވާގި ހުނަރުވެރިއެއް ސީދާކުރަން ބޭނުންވާ ފޮނި ހުވަފެނެއް އޮވެ އެވެ. ރަބީއާ ދެކެން ބޭނުންވަނީ އޭނާގެ އަމިއްލަ ފަހާ ތަނެއް ހުޅުވޭނެ ދުވަހަކެވެ. ހުނަރުވެރި މުވައްޒަފުންނާއި ރަނގަޅު މެޝިނަރީއާ އެކު ތަނަވަސްކޮށް މި މަސައްކަތް ކުރުމަށެވެ. އެކަމަށް އަލިމަގެއް ފަހިވޭތޯ އޭނާ އަންނަނީ ދުއާ ކުރަމުންނެވެ.